Przeziębienie — przyczyny, objawy i leczenie

Przeziębienie to częsta dolegliwość w okresie jesienno-zimowym. Pod tą nazwą kryje się zwykle zespół przeróżnych objawów ze strony górnego układu oddechowego. Jak w gąszczu symptomów rozpoznać u siebie przeziębienie i jak leczyć tą chorobę i zmniejszyć wynikający z niej dyskomfort? O tym w artykule.

Czym jest przeziębienie i jakie są objawy?

Na przeziębienie składają się objawy głównie ze strony górnych dróg oddechowych, ale również ogólnoustrojowe, wywołane infekcją wirusową. Zachorowania na infekcje przeziębieniowe zdarzają się najczęściej w okresie jesienno-zimowym.

Pierwsze objawy przeziębienia najczęściej dotyczą stanów zapalnych błony śluzowej gardła i nosa, i są to najczęściej^[1]:

• katar – początkowo wodnisty,  wraz z postępowaniem infekcji zmienia zarówno gęstnieje i przybiera najpierw kolor mleczny, a następnie żółto-zielony,
• ból gardła – zwykle najpierw pojawia się suchość, drapanie, lub pieczenie w gardle, które może zamienić się w dolegliwości bólowe.

Wśród innych popularnych symptomów infekcji przeziębieniowej należy wymienić^[1]:

• kaszel i kichanie – w infekcjach wirusowych kaszel zazwyczaj na początku jest suchy i stopniowo przechodzi w mokry;
• łzawienie oczu – spowodowane zatkanym nosem;
• ból zatok i towarzyszący mu ból głowy;
• gorączka – zazwyczaj o niewielkim nasileniu,
• ogólne osłabienie,
• bóle mięśni.

Przeziębienie może rozwijać się od kilku godzin do dwóch dni od infekcji, osiągając przełom w okolicach trzeciej doby i ustępując samoistnie po około tygodniu (maksymalnie po 10 dniach).

Przyczyny przeziębienia

Przeziębienie jest infekcją wirusową, która może być spowodowana przez ponad 200 rodzajów wirusów. Do najczęstszych patogenów powodujących przeziębienie, należą rinowirusy (ponad połowa wszystkich zakażeń).

Inne drobnoustroje odpowiedzialne za przeziębienia to^[1]:

• wirusy grypy i paragrypy,
• adenowirusy,
• koronawirusy,
• wirus RSV,
• wirusy HMPV i HBoV.

Do infekcji dochodzi najczęściej drogą kropelkową w czasie styczności z chorym lub przez korzystanie z przedmiotów, użytkowanych wcześniej przez przeziębione osoby.

Najczęstszą drogą infekcji jest nabłonek śluzowy nosa, przez który wirusy dostają się do organizmu i powodują stan zapalny.

W jego efekcie rozszerzają się naczynia krwionośne błon śluzowych górnych dróg oddechowych, co prowadzi do ich obrzęku i wzmożonego wydzielania śluzu. Te dwa czynniki powodują z kolei zmniejszenie drożności dróg oddechowych, co objawia się jako utrudnienia w oddychaniu i katar.

Domowe sposoby na przeziębienie

Infekcje przeziębieniowe w znacznej większości przypadków są niepowikłane i nie wymagają specjalistycznej farmakologii. Jednak dla złagodzenia symptomów i zwiększenia komfortu warto działać objawowo, stosując sprawdzone, domowe sposoby na przeziębienie.
Jakie to metody?

Odpoczynek

Odpoczynek jest bardzo ważnym elementem dochodzenia do zdrowia i rekonwalescencji. Dlatego, gdy przeziębienie mocno daje się we znaki, warto wziąć kilka dni wolnego i zostać w domu, by móc spokojnie wypocząć. Inną zaletą domowego odpoczynku jest także to, że pozostając w domu, zmniejsza się ryzyko rozsiewania wirusa i zarażenia innych –  współpracowników czy kolegów ze szkoły lub uczelni.

Należy także pamiętać o odpowiednim wietrzeniu pomieszczeń oraz utrzymaniu dobrego nawilżenia powietrza. W okresie grzewczym powietrze w domach i mieszkaniach jest zwykle bardzo przesuszone, co może wzmacniać niektóre objawy przeziębienia – np. dolegliwości ze strony gardła. Dlatego warto postawić na jego nawilżanie, co złagodzi suchość błony śluzowej górnych dróg oddechowych i zapobiegnie jej dodatkowym podrażnieniom.

Spożywanie płynów

Leczenie przeziębienia opiera się również na prawidłowym nawodnieniu. Organizm trawiony gorączką, nawet niewielką, poci się, tracąc przy tym znaczne ilości wody. Dlatego trzeba koniecznie pamiętać o zwiększeniu przyjmowania płynów.

Nie tylko pomoże to organizmowi lepiej sobie radzić z chorobą, ale przyniesie również ulgę w czasie infekcji gardła, dzięki odpowiedniemu nawodnieniu.

Częste picie wody czy innych płynów nie tylko nawadnia organizm na poziomie komórkowym, ale nawilża również błony śluzowe jamy ustnej, gardła i przełyku, przepływając przez nie podczas połykania.

Leczenie objawowe

Domowe sposoby na przeziębienie pomagają złagodzić także konkretne dolegliwości, umożliwiając szybkie leczenie przeziębienia i towarzyszących mu objawów.

Jakie to sposoby^[2]?

• katar – na katar świetnie sprawdzą dostępne w aptece sztyfty, krople i spraye do nosa działające obkurczająco na jego śluzówkę, zmniejszając jej obrzęk i nasilenie kataru, a także ułatwiając oddychanie;
• ból gardła – warto zastosować tabletki do ssania na gardło zawierające czynnik miejscowo znieczulający lub takie, które działają łagodząco i ochronnie na błonę śluzową gardła. Takie właściwości mają preparaty zawierające hialuronian sodu, który ma właściwości wiążące wodę, gwarantując długotrwałe nawilżenie śluzówki gardła;
• podwyższona temperatura – środki przeciwzapalne i przeciwgorączkowe pomogą przywrócić temperaturę do normy, jednocześnie działając na stan zapalny.

W zależności od występowania innych objawów z pewnością przydadzą się inne środki dostępne bez recepty, np. syropy przeciwkaszlowe czy wykrztuśne oraz leki przeciwbólowe.

Naturalne produkty, które mogą pomóc w przeziębieniu

Wśród domowych sposobów na przeziębienie i kaszel istotne miejsce zajmują naturalne metody, które można śmiało stosować na przeziębienie i grypę. Natura ma mnóstwo do zaoferowania, gdy chodzi o łagodzenie objawów infekcji.

Co może podziałać?

• ziołowe napary rozgrzewające – herbatka z rumianku z dodatkiem cytryny i imbiru z pewnością mocno rozgrzeje ciało i doda mu sił do walki z infekcją. A przy tym także nawodni organizm;
• ziołowe płukanki i inhalacje parowe – szałwia, rumianek, mięta czy kora dębu – te zioła można wykorzystać zarówno jako płukankę na bolące gardło, jak i inhalacje na zatkany nos. Właściwości osłonowe, przeciwzapalne i aseptyczne tych ziół będą działały kojąco na śluzówkę gardła i nosa, zmniejszając ich obrzęk i ułatwiając oddychanie;
• miód – na przeziębienia szczególnie polecany jest miód lipowy, który ma silne działanie bakteriobójcze i przeciwgorączkowe. Stosując miód, należy jednak pamiętać, że nie należy dodawać do gorącej wody lub herbaty. W temperaturze powyżej 40^oC miód traci bowiem swoje prozdrowotne właściwości.

Jak uchronić się przed przeziębieniem?

Ciągłe przeziębienia to zmora zwłaszcza rodziców dzieci w wieku przedszkolnym i wczesnoszkolnym, które są znacznie bardziej narażone na powtórne zachorowania, co wynika wprost z niedojrzałości ich układu odpornościowego.

Ponieważ główną drogą transmisji wirusów przeziębienia jest droga kropelkowa, dla profilaktyki infekcji u dzieci bardzo ważna jest wczesna i gruntowna nauka higieny^[3]:

• częste mycie rąk;
• zasłanianie buzi podczas kichania/kaszlu;
• zrezygnowanie z korzystania z cudzego kubka, ręcznika, sztućców.

Profilaktyka przeziębienia opiera się także na działaniach wzmacniających odporność – tak u dzieci, jak i dorosłych.

Do podstawowych działań należą^[4]:

• regularna aktywność fizyczna;
• dobrze zbilansowana dieta bogata w potrzebne witaminy i minerały;
• odpowiednie odzienie;
• wysypianie się;
• ograniczanie stresu.

Ze względu na dużą liczbę wirusów przeziębienia nie jest możliwe stworzenie skutecznej profilaktyki w postaci szczepionki, a przechorowanie infekcji niestety nie chroni przed następnym zachorowaniem, które może być wywołane przez zupełnie innego wirusa.

Bibliografia:

1. Mik, E., Stopiński, M., & Mrozińska, M. (2003). Przeziębienie. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, 6(9), 20-27.
2. Kawula, M. (2011). Domowe sposoby na przeziębienie. Wieś Kujawsko-Pomorska. Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, (116).
3. PAWLOWICZ, E. Lecz się sam. Grypa i przeziębienie. Zachodniopomorski Magazyn Rolniczy, vol. 118.
4. LONCZAK, A. Nie dajmy sie zimie-sposoby na przeziebienie i grype. Zdrowa Żywność-Zdrowy Styl Życia, 2007, no 4, p. 12-15.