Przewlekłe zapalenie gardła — przyczyny. Jak je wyleczyć?

Zapalenie gardła to częsta przypadłość, zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym. Zazwyczaj dolegliwości mijają w ciągu mniej więcej tygodnia. Jeśli jednak ból i inne objawy nie ustępują i pojawiają się ze zmiennym natężeniem przez kilka tygodni, może to świadczyć o tym, że ostre zapalenie gardła przeszło w stan przewlekły. Jak leczyć przewlekłe zapalenie gardła?

Przewlekłe zapalenie gardła — co to oznacza?

Przewlekłe zapalenie gardła to stan, w którym dolegliwości wynikające z infekcji utrzymują się przez kilka tygodni, zamiast ustąpić po standardowym czasie leczenie (około 7 dni).

Przez cały okres trwania przewlekłego zapalenia gardła pacjent może doświadczać występowania wszystkich objawów charakterystycznych dla stanów infekcyjnych gardła, które mogą pojawiać się w zmiennym nasileniu i występować naprzemiennie².

Ile trwa przewlekłe zapalenie gardła?

Gdy zapalenie gardła przejdzie w stan przewlekły, dolegliwości mogą utrzymywać się przez wiele tygodni, a nawet miesięcy lub lat. W tym czasie da się wyróżnić okresy zarówno przerw, jak i zaostrzeń choroby.

Przyczyny przewlekłego zapalenia gardła

Za występowanie objawów chronicznego zapalenia gardła często odpowiedzialne są czynniki zewnętrzne, tj¹:

• długotrwałe przebywanie w pomieszczeniach z suchym powietrzem (klimatyzowane biura, wnętrza samochodów),
• narażenie na czynniki drażniące (dym papierosowy, smog, pyły, kurz),
• nieprawidłowa artykulacja głosu (u osób pracujących głosowo).

U podłoża przewlekłego zapalenia gardła mogą leżeć inne stany chorobowe, np. refluks żołądkowo-przełykowy, cukrzyca, niewydolność nerek, alergie czy zaburzenia hormonalne.

Refluks żołądkowo-przełykowy a przewlekłe zapalenie gardła

Refluks żołądkowo-przełykowy to stan, w którym ze względu na zróżnicowane przyczyny tre pokarmowa cofa się z żołądka do przełyku.

Kwasy żołądkowo działają drażniąco na delikatną błonę śluzową przełyku i gardła, prowadząc do mikrouszkodzeń śluzówki, a w ich przebiegu do stanu zapalnego.

Niewykryta lub nieodpowiednio leczona może zatem prowadzić do przewlekłych stanów zapalnych gardła, związanych z obrażeniami jego błony śluzowej na skutek kontaktu z kwaśną treścią żołądkową¹.

Przewlekłe zapalenie błony śluzowej gardła a alergia

W reakcji na alergeny (np. pyłki kwiatów, sierść zwierząt, kurz, dym, pleśń) dochodzi do przekrwienia, obrzęku i podrażnienia błony śluzowej gardła. Często problemy gardłowe (ból, drapanie, suchość w gardle) jest jedynie jednym z objawów alergii. Towarzyszą mu często nieżyt z nosa, łzawienie oczu, kichanie, zmiany skórne³.

Przewlekłe zapalenie gardła jako skutek czynników drażniących

Stan gardła jest zależny także od jakości wdychanego powietrza. Osoby, które na co dzień przebywają w zanieczyszczonym środowisku (kurz, pyły, lotne chemikalia) mogą odczuwać objawy przewlekłego zapalenia gardła, wynikającego z ciągłego kontaktu śluzówki z czynnikami drażniącymi.

Podobne działanie może mieć także powietrze wolne od zanieczyszczeń, ale zbyt suche (np. w pomieszczeniach klimatyzowanych, gorących, ogrzewanych). Wdychanie suchego powietrza może prowadzić do nadmiernego przesuszenia śluzówki gardła i w efekcie do ciągłych podrażnień, które mogą przeistoczyć się w przewlekły stan zapalny³.

Przewlekłe zapalenie gardła — rodzaje i objawy

W przewlekłym zapaleniu gardła objawy są takie same, jak podczas ostrej infekcji.

Do najczęściej wymienianych należą¹:

• ból, pieczenie i drapanie w gardle,
• suchość gardła,
• chrypka,
• dyskomfort podczas przełykania,
• zaczerwienienie i obrzęk błony śluzowej gardła.

Jednak w odróżnieniu od ostrych stanów infekcyjnych, w zapaleniu gardła o charakterze chronicznym można wyróżnić 3 rodzaje tej dolegliwości.

Przewlekłe proste zapalenie gardła

Głównym objawem jest charakterystyczne uczucie przeszkody lub ciała obcego w gardle, któremu często towarzyszy obecność gęstej wydzieliny, która może prowokować ataki kaszlu i ciągłą potrzebę odkrztuszania.

Dolegliwościom ze strony gardła nie towarzyszą objawy ogólne, tj. gorączka czy rozbicie. A miejscowe symptomy pojawiają się okresowo i mogą mieć różne natężenie².

Przewlekłe przerostowe zapalenie gardła

Ten typ przewlekłego zapalenia gardła charakteryzuje się zaczerwienieniem i znacznym pogrubieniem błony śluzowej gardła, którym towarzyszą zauważalne grudki chłonne na jego tylnej ścianie.

Zmiany te powodują odczucie blokady lub ciała obcego w gardle, wymuszając częste odkrztuszanie i mogą powodować znaczne trudności z przełykaniem, będące źródłem dyskomfortu².

Przewlekłe zanikowe zapalenie gardła

Przewlekłe zapalenie gardła o charakterze zanikowym cechuje się przesuszoną i nierzadko ścieńczałą błoną śluzową, na której zbiera się zaskorupiała wydzielina, powodująca konieczność ciągłego odkrztuszania.

Symptomy nasilają się w suchym i gorącym środowisku. Zanikowe zapalenie gardła o charakterze przewlekłym jest najczęściej spotykany u osób w podeszłym wieku⁴.l

Jak leczyć przewlekłe zapalenie gardła?

Prawidłowe leczenie przewlekłego zapalenia gardła opiera się na dokładnym poznaniu konkretnej przyczyny występowania schorzenia u danego pacjenta.

Jeśli zapalenie to wystąpiło w wyniku kontaktu z alergenem lub substancją drażniącą, należy przede wszystkim wyeliminować ów czynnik (lub ograniczyć jego wdychanie, np. poprzez maseczki ochronne, jeśli całkowite wyeliminowanie go jest niemożliwe).

W przypadku gdy powodem jest choroba refluksowa, cukrzyca, niewydolność nerek lub inne schorzenie towarzyszące, należy przystąpić do leczenia choroby pierwotnej.

Ze strony farmakologicznej stosuje się głównie leczenie objawowe – leki przeciwzapalne i osłonowe na błonę śluzową.

Co na przewlekłe zapalenie gardła?

Oprócz zleconego leczenia farmakologicznego, wskazanego przez lekarza, warto skorzystać także z dostępnych bez recepty środków wspierających gardło w stanach zapalnych.

Na rynku można znaleźć szereg preparatów miejscowo znieczulających gardło, zawierających lidokainę, a także środki działające osłonowo i nawilżająco na śluzówkę gardła (np. preparaty z głęboko nawilżającym hialuronianem sodu).

Warto również skorzystać z praktycznych, domowych metod, takich jak płukanie gardła ziołami (szałwia, korą dębu, nagietkiem), poprawa jakości powietrza w pomieszczeniach ogrzewanych i klimatyzowanych, odpowiednie nawodnienie czy zaniechanie stosowania ostrych, drażniących przypraw.

Przewlekłe zapalenie gardła — podsumowanie

Przewlekłe zapalenie gardła to stan, który bez odpowiedniego leczenia może się ciągnąć latami, przynosząc szereg nieprzyjemnych dolegliwości i znacząco obniżający komfort codziennego życia. Z tego powodu, jeśli dolegliwości gardłowe nie ustępują lub nawracają pomimo zastosowanych metod, warto udać się do lekarza po fachową poradę odnośnie dalszego leczenia.

Bibliografia:

1. ROSS, Elizabeth. Pharyngitis. In : Scott-Brown’s Essential Otorhinolaryngology, Head & Neck Surgery. CRC Press, 2022. p. 281-284.
2. Zagor M., Czarnecka P., Janoska-Jaździk M., Ostre i przewlekłe zapalenie gardła, Medycyna praktyczna dla pacjentów, 2018 https://www.mp.pl/pacjent/otolaryngologia/choroby/choroby-jamy-ustnej-i-gardla/179684,ostre-i-przewlekle-zapalenie-gardla dostęp 16.12.2024
3. Zhukhovitskaya, Alisa et Verma, Sunil P. Identification and management of chronic laryngitis. Otolaryngologic Clinics of North America, 2019, vol. 52, no 4, p. 607-616.
4. Wysocki, J. (2013). Przewlekłe zanikowe zapalenie gardła jako problem geriatryczny. Polski Przegląd Otorynolaryngologiczny, 2(4), 222-225.