Cynk – właściwości i funkcje w organizmie. Jak wspomaga odporność?

Cynk jest pierwiastkiem, który wspiera prawidłowe funkcjonowanie organizmu. To mikroelement, którego głównym źródłem jest dieta. Jakie są funkcje cynku w organizmie? W jakich produktach jest go najwięcej i czy faktycznie wspomaga odporność? Wyjaśniamy.

Właściwości cynku. Na co pomaga?

Cynk pomaga w prawidłowym przebiegu wielu procesów zachodzących w organizmie. Jest składnikiem ponad 2 tys. enzymów, które uczestniczą w komórkowej syntezie DNA, białek, hormonów i czerwonych krwinek. Wśród właściwości cynku wymienia się również wsparcie prawidłowego funkcjonowania skóry i procesu gojenia się ran.

Na co jeszcze pomaga cynk? Pełni on ważną rolę w łagodzeniu uszkodzeń przewodu pokarmowego. Dodatkowo cynk wykazuje działanie przeciwzapalne i bierze udział w regulowaniu czynności błony śluzowej, m.in. przełyku[1]. Wspiera również regenerację tkanek wątroby i trzustki.

Cynk a odporność

Wśród właściwości cynku wymienia się również jego wpływ na odporność. Cynk wspomaga prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego m.in. poprzez:

• uczestniczenie w produkcji nowych krwinek białych;
• wspieranie procesów dojrzewania i nadawania funkcji leukocytom, m.in. limfocytom i makrofagom uczestniczącym w walce z infekcjami.

Odpowiednia ilość cynku w organizmie jest więc czynnikiem, który może być ważny we wspieraniu układu odpornościowego w walce z infekcjami, np. z przeziębieniem czy innymi chorobami sezonowymi. Dzięki tym właściwościom cynk na przeziębienie często jest składnikiem różnych preparatów (np. tabletek, maści) dedykowanym właśnie tym problemom.

Objawy i skutki niedoboru cynku

Wśród objawów niedoboru cynku wymienia się:

• zmęczenie i osłabienie,
• białe poprzeczne linie na paznokciach (linie Beau), skłonności do infekcji paznokci (zanokcicy), zapalenia skórek wokół paznokcia;
• osłabienie i wypadanie włosów, zmniejszenie grubości włosa,
• częstsze infekcje;
• stany zapalne w obrębie jamy ustnej;
• zapalenie kącików warg;
• powstawanie zmian skórnych przypominających egzemę w obrębie łokci, kolan, kostek stóp i kości krzyżowej;
• chwiejność emocjonalną;
• zaburzony węch i smak;
• nadwrażliwość na światło;
• obfitą biegunkę [2].

Niedobór cynku w organizmie może być efektem m.in. ubogiej w ten pierwiastek diety, bądź też zaburzeń jego wchłaniania w przebiegu niektórych przewlekłych chorób. W diagnostyce bierze się pod uwagę prezentowane przez pacjenta objawy w połączeniu z wynikami badań laboratoryjnych (najistotniejszy jest poziom cynku we krwi).

Źródła cynku w diecie

Do najlepszych źródeł cynku zalicza się przede wszystkim mięso, ryby i owoce morza. Zawierają one ten pierwiastek w łatwo przyswajalnej przez organizm formie. Dobrym źródłem cynku w diecie są również jaja i produkty mleczne.

Co prawda wiele produktów roślinnych (np. nasiona) również zawiera w sobie cynk, jednak jest on zdecydowanie słabiej przyswajalny. Rośliny zawierają w sobie dużo fitynianów, które po połączeniu z cynkiem tworzą niewchłanialne związki [3].

W czym zatem jest cynk? Przede wszystkim w:

• wołowinie;
• wątróbce;
• wieprzowinie;
• indyku;
• ostrygach;
• krewetkach;
• sardynkach;
• łososiu;
• jogurcie greckim;
• mleku;
• jajach;
• brązowym ryżu;
• orzeszkach ziemnych;
• soczewicy;
• fasoli.

Cynk – kiedy i jak stosować?

Cynk warto stosować m.in. w okresie jesienno-zimowym, kiedy wzrasta ryzyko rozwoju sezonowych infekcji. Można go łączyć również z innymi związkami wpływającymi korzystnie na odporność, m.in. witamina. A i C. Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek jest takie samo niezależnie od płci i wynosi 40 mg dla dorosłych kobiet i mężczyzn.

Jeżeli na co dzień dbasz o odpowiednią, zbilansowaną dietę, to niedobór cynku zapewne ci nie grozi. Możesz wspomóc się suplementami, jeśli twoja dieta jest uboga w składniki odżywcze lub ich wchłanianie jest upośledzone. Z tego powodu jeśli doświadczasz objawów niedoboru cynku, zgłoś się do specjalisty na badania. Preparaty z cynkiem mogą być pomocne również w trakcie przeziębienia.

Bibliografia:

1. Emidio Scarpellini, Balsiger L.M., Maurizi V., i in., Zinc and gut microbiota in health and gastrointestinal disease under the COVID‐19 suggestion, „BioFactors” t. 48 nr 2 (2022), DOI: https://doi.org/10.1002/biof.1829, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC9082519/.
2. Maxfield L., Shukla S., Crane J.S., Zinc Deficiency [na:] „Nih.gov”, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK493231/, 28 czerwca 2023 r., dostęp 12 marca 2024 r.
3. Office of Dietary Supplements – Zinc [na:] „Nih.gov”, https://ods.od.nih.gov/factsheets/Zinc-HealthProfessional/#h3, 2016 r., dostęp 12 marca 2024 r.