Ból gardła – przyczyny i leczenie. Co stosować?

2023-12-06

Jesień i zima to okres zwiększonej zapadalności na infekcje górnych dróg oddechowych, a jednym z ich głównych objawów jest ból gardła. Może być jedną z dolegliwości lub występować jako objaw izolowany. Co poradzić na ból gardła i jakie są domowe sposoby na tę dolegliwość? Sprawdź, skąd bierze się ten dyskomfort i kiedy należy udać się do lekarza.

Spis treści

  1. Ból gardła – charakterystyka
  2. Ból gardła – przyczyny
    2.1. Ból gardła – ile trwa?
    2.2. Ból gardła – kto jest szczególnie narażony?
  3. Ból gardła – jakie daje objawy?
  4. Domowe sposoby na bolące gardło
  5. Ból gardła – jak leczyć?
  6. Ból gardła – kiedy do lekarza?

Ból gardła – charakterystyka

Ból gardła1 jest objawem bardzo subiektywnym i może przyjmować różne postaci – od lekkiego drapania lub swędzenia, po ostre pieczenie i mocno doskwierający dyskomfort.

Dodatkowo ból gardła może być:

  • odczuwany tylko po jednej stronie lub obustronny;
  • ostry;
  • nagły;
  • przewlekły;
  • towarzyszący jedynie przełykaniu.

Bólowi gardła towarzyszy często zaczerwienienie lub obrzęk (opuchlizna) błon śluzowych gardła, mogą wystąpić również objawy towarzyszące, takie jak1:

  • powiększenie migdałków (czasem z towarzyszeniem ropnych czopów, co często świadczy o anginie);
  • wzrost temperatury ciała;
  • ból głowy;
  • trudności z mówieniem lub przełykaniem;
  • kaszel;
  • katar;
  • ogólne rozbicie.

Występowanie większej ilości powyższych objawów świadczy o trwającej infekcji górnych dróg oddechowych, jednak bolące gardło może być objawem izolowanym, a jego przyczyny mogą być także niezwiązane z infekcją.

Ból gardła – przyczyny

Zdecydowanie najczęstszą przyczyną bólu gardła jest infekcja wirusowa, tak częsta w okresie jesienno – zimowym. Jednak poza standardowymi wirusami, wywołującymi grypę lub przeziębienie, ból gardła może pojawić się również w takich schorzeniach jak:

  • mononukleoza zakaźna;
  • świnka;
  • ospa wietrzna;
  • odra;
  • refluks żołądkowo – przełykowy;
  • alergie;
  • zapalenie krtani;
  • bakteryjne zapalenie migdałków (wywołane przez bakterie Streptococcus grupy A);
  • inne infekcje górnych dróg oddechowych (zarówno bakteryjne, jak i grzybicze).

Przyczyny bólu gardła mogą mieć również podłoże środowiskowe i być niezwiązane z patogenami. Jednym z takich powodów jest suche powietrze, charakterystyczne dla klimatyzowanych i ogrzewanych pomieszczeń, nadwyrężenie aparatu głosowego u osób pracujących głosem czy ekspozycja na zanieczyszczone powietrze (zarówno na smog, spaliny, dym tytoniowy, jak i np. na pył).

Ból gardła – ile trwa?

To, ile trwa ból gardła, uzależnione jest bezpośrednio od przyczyny jego występowania, a także od kroków podjętych w celu złagodzenia dolegliwości.

W przypadku infekcji bakteryjnej czy wirusowej ból gardła może trwać podobnie długo, zwykle do tygodnia. Jest to jednak czas mocno uśredniony, zdarzają się bowiem przypadki, w których ból gardła trwa nawet do 10 dni lub dłużej. W przypadku infekcji bakteryjnej, po włączeniu antybiotyku dolegliwości zwykle ustępują szybciej.

Trzeba jednak wiedzieć, że przewlekły ból gardła, niepoddający się leczeniu objawowemu powinien być wskazaniem do wizyty u lekarza.

Ból gardła – kto jest szczególnie narażony?

Ból gardła może przytrafić się każdemu, jednak są pewne grupy osób, które są szczególnie narażone na tę przykrą dolegliwość. Należą do nich:

  • dzieci przedszkolne i wczesnoszkolne – ze względu na częste przebywanie w dużych skupiskach ludzi i nie do końca rozwinięty układ odpornościowy;
  • osoby starsze – podeszły wiek wiąże się z deficytami odporności i wyższą zachorowalnością na infekcje górnych dróg oddechowych;
  • osoby pracujące głosem – ciągłe mówienie nadwyręża struny głosowe oraz prowadzi do częstego przesuszania śluzówki gardła, co może prowadzić do dolegliwości bólowych.

Ból gardła – jakie daje objawy?

Ból gardła może być odczuciem bardzo różnorodnym. Dolegliwości gardłowe często są opisywane przez pacjentów jako4:

  • uczucie pieczenia, drapania lub łaskotania w gardle;
  • uczucie suchości gardła;
  • dyskomfort podczas przełykania;
  • trudności z wydobyciem głosu lub ból podczas mówienia;
  • ból podczas oddychania.

Wśród objawów towarzyszących bólowi gardła najczęściej wymienia się m.in.4:

  • obrzęk błony śluzowej nosa i katar;
  • kichanie/kaszel;
  • wzrost ciepłoty ciała, wraz z którą mogą wystąpić dreszcze;
  • powiększenie węzłów chłonnych szyi;
  • chrypka, trudności w mówieniu lub całkowita utrata głosu;
  • uogólnione bóle mięśni i stawów;
  • bóle głowy i zmęczenie;
  • brak apetytu.

Domowe sposoby na bolące gardło

Ból gardła jest jedną z tych dolegliwości, które ze względu na swoje powszechne występowanie rzadko są przyczyną konsultacji lekarskich i są leczone głównie objawowo.
Szeroki wybór domowych sposobów na bolące gardło sprawia, że każdy może złagodzić nękające go dolegliwości, korzystając z domowych środków.

Do najczęściej stosowanych należą2:

  • zwiększone spożywanie płynów – płyny nawilżają gardło nie tylko mechaniczne, przepływając przez nie w procesie połykania, ale również na poziomie komórkowym. Dzięki temu błona śluzowa gardła jest lepiej nawilżona, ukrwiona i odżywiona, co pomaga jej opierać się podrażnieniom;
  • płukanki ziołowe – kora dębu, rumianek, szałwia czy melisa. Napary z tych ziół działają ściągająco i łagodząco na podrażnioną błonę śluzową gardła, dzięki czemu pomagają zmniejszyć odczuwane dolegliwości;
  • herbata z miodem lub imbirem – ciepła (nie gorąca!) herbata to panaceum dla bolącego gardła. Dodanie do niej odrobiny imbiru lub łyżeczki miodu zapewni dodatkowa ochronę śluzówce oraz będzie miało działanie przeciwzapalne;
  • ssanie goździków – goździki mają silne właściwości przeciwzapalne i przeciwbólowe dzięki zawartości olejków eterycznych. Ponieważ ich smak jest dość intensywny, można najpierw zamoczyć je w miodzie, co nie tylko łagodzi intensywność smaku, ale połączy prozdrowotne działania miodu i goździków.

A co na ból gardła, gdy domowe sposoby nie działają?

Warto sięgnąć po środki apteczne bez recepty, które złagodzą stan zapalny i zapewnią odpowiednią ochronę i nawilżenie podrażnionej błony śluzowej gardła. Takie, których składniki aktywne w połączeniu ze śliną tworzą specjalny hydrożel. Osłania on błonę śluzową gardła, łagodząc już powstałe podrażnienia i zapobiegając nowym.

Ból gardła – jak leczyć?

Jeśli ból gardła nie przechodzi pomimo zastosowanego leczenia objawowego za pomocą domowych środków, warto wdrożyć dodatkowe leczenie, które uzależnione jest od bezpośredniej przyczyny dolegliwości. Jeśli są one spowodowane infekcją wirusową, leczenie bólu gardła będzie opierać się na preparatach miejscowo znieczulających i odkażających jamę ustną i gardło.

Infekcja bakteryjna może z kolei wymagać zastosowania antybiotyku3, zwłaszcza gdy objawy się przedłużają i istnieje ryzyko, że zakażenie się rozprzestrzeni.

Najdłużej trwa leczenie infekcji grzybiczych, wymaga ona bowiem zwykle odpowiedniej diagnostyki celem wykrycia atakującego patogenu, a następnie oznaczenia jego wrażliwości na farmaceutyki.

Ból gardła – kiedy do lekarza?

Leczenie bólu gardła przebiega najczęściej objawowo, przy użyciu domowych sposobów lub środków farmaceutycznych dostępnych bez recepty. Warto jednak zwrócić się do specjalisty w przypadku, gdy zastosowane środki są zupełnie nieskuteczne, a objawy pogłębiają się lub, co gorsza, pojawiają się nowe.

Taki stan może świadczyć o postępującej infekcji, która, bez odpowiedniej diagnozy i leczenia farmakologicznego może objąć kolejne obszary układu oddechowego.

Bibliografia:

  1. Waśniewska-Okupniak, Elżbieta. „Ból gardła.” General Practitioner/Lekarz POZ 6.5 (2020).
  2. GOWIN, Ewelina et HORST-SIKORSKA, Wanda. Leczenie zapalenia gardła bez antybiotyku–czy to możliwe? Treatment of pharyngitis without antibiotics–is this possible?.
  3. LINDER, Jeffrey A., BATES, David W., LEE, Grace M., et al. Antibiotic treatment of children with sore throat. Jama, 2005, vol. 294, no 18, p. 2315-2322.
  4. PELUCCHI, C., GRIGORYAN, L., GALEONE, C., et al. Guideline for the management of acute sore throat: ESCMID sore throat guideline group. Clinical microbiology and infection, 2012, vol. 18, p. 1-28.