Chrypka – jakie ma przyczyny i jak ją leczyć?

2023-12-27

Chrypka może być niezwykle uciążliwą dolegliwością, szczególnie u osób zawodowo pracujących głosem. Przyczyn chrypki może być wiele, od zupełnie błahych, po te bardziej poważne, a nawet zagrażające życiu. Czym może być wywołana i jakie znamy proste, domowe sposoby na chrypkę? Wyjaśniamy. 

Chrypka – czym jest?

Chrypka w gardle jest zaburzeniem drgania fałdów głosowych krtani, spowodowanego przejściową lub utrwaloną zmianą ich struktury. W wyniku tego przepływ powietrza jest utrudniony i ma charakter chaotyczny, turbulentny. Jest to przyczyną zmiany tonu głosu na bardziej szorstki, często również jego obniżenia. 

Chrypka – objawy

Chrypka objawia się nadmierną szorstkością i zmianą tonu głosu. Dodatkowo może występować chwilowy bezgłos w trakcie mówienia, a także drapanie czy swędzenie w gardle. Objawom chrypki mogą towarzyszyć również inne symptomy typowe dla infekcji, np. ból, obrzęk, zaczerwienienie, kaszel, katar czy gorączka. 

Chrypka – przyczyny, o których warto wiedzieć

Przyczyny chrypki mogą być różne i wynikać z:

  • schorzeń organizmu,
  • wpływu czynników zewnętrznych (suche powietrze),
  • stosowania substancji drażniących.

Infekcje wirusowe i bakteryjne

Jedną z najczęstszych przyczyn chrypki są wszelkiego rodzaju infekcje, zarówno wirusowe, jak i bakteryjne. Chrypka może towarzyszyć typowemu zapaleniu gardła w przebiegu przeziębienia, a także grypie czy zapaleniu krtani. 

Przeciążenie strun głosowych

Chrypka może być również wynikiem nadmiernego obciążenia strun głosowych u osób zawodowo pracujących głosem. Szczególnie narażeni są m.in. aktorzy, piosenkarze, lektorzy, sprzedawcy, nauczyciele i wykładowcy. Przyczyną chrypki u dzieci może być długie płakanie lub krzyczenie. 

Palenie papierosów

W dymie papierosowym znajduje się szereg substancji, które mogą podrażniać struny głosowe. Przy przewlekłym narażeniu może dojść do rozwoju utrzymującego się przewlekłego stanu zapalnego strun głosowych. 

Może się to wiązać z tzw. chrypką palacza, która nie mija pod wpływem leczenia1. Praktycznie jedynym sposobem na jej pozbycie się jest w jak największym stopniu ograniczenie, a najlepiej całkowite rzucenie palenia papierosów.  

Alergie

Alergie również mogą być przyczyną tzw. chrypki alergicznej. Alergeny niekiedy podrażniają błonę śluzową krtani oraz struny głosowe, będąc przyczyną stanu zapalnego i obrzęku. Może prowadzić to do chrypki, bólu podczas mówienia, a czasem nawet bezgłosu2. 

Refluks żołądkowo-przełykowy

Refluks żołądkowo-przełykowy to kolejna, dość częsta przyczyna chrypki. Jest ona w tym wypadku spowodowana stanem zapalnym krtani, wywołanym drażniącym działaniem kwasów żołądkowych, cofających się do przełyku3. Objaw ten mija zazwyczaj po odpowiednim leczeniu choroby podstawowej, np. przy pomocy leków zmniejszających wydzielanie soku żołądkowego. 

Stres

Pod wpływem stresu może dojść do rozwoju chrypki na tle nerwowym. W okresach silniejszego napięcia emocjonalnego struny głosowe bywają obkurczone, co zaburza przepływ powietrza potrzebny do generowania głosu4. Może to wiązać się z chrypką, a niekiedy nawet z okresami bezgłosu. 

Zaburzenia hormonalne. 

Niektóre zaburzenia hormonalne mogą zmieniać barwę głosu i być przyczyną chrypki. Do endokrynologicznych przyczyn chrypki zalicza się m.in.:

  • niedobór estrogenów u kobiet po menopauzie;
  • podwyższenie poziomu testosteronu i dihydrotestosteronu, co skutkuje pogrubieniem i przerostem fałdów głosowych;
  • zmiany hormonalne zachodzące w obrębie cyklu miesięcznego;
  • nadmiar hormonu wzrostu (akromegalia, gigantyzm) lub jego niedobór;
  • niedoczynność tarczycy spowodowana np. chorobą Hashimoto5. 

Polipy

Polipy strun głosowych mogą być jedną z przyczyn utrzymującej się, uporczywej chrypki. Są to szypułkowe twory, będące nadmiernym rozrostem błony śluzowej krtani. Sprzyja im przewlekłe nadużywanie głosu przez osoby nim pracujące. 

Guzki śpiewacze

Pod wpływem przewlekłego przeciążenia, drażnienia i nadużywania strun głosowych mogą na nich się rozwinąć guzki. Mimo, że nazywa się je guzkami śpiewaczymi, mogą pojawiać się nie tylko u wokalistów, ale także aktorów czy lektorów. Są jedną z przyczyn chrypki, a ponadto mogą zmieniać barwę głosu.

Co stosować na chrypkę? Domowe sposoby

Znanych jest wiele różnych sposobów, które mogą pomóc poradzić sobie z chrypką. 

Wymienia się wśród nich:

  • dbanie o picie minimum 2. litrów wody;
  • nawilżanie gardła preparatami dostępnymi bez recepty, inhalacjami bądź płukankami;
  • stosowanie nawilżacza powietrza;
  • odpoczynek od forsowania głosu;
  • odpowiednią dietę.

Stosowanie inhalacji z olejkami eterycznymi

Inhalacje są dobrym i sprawdzonym domowym sposobem na chrypkę. Można je wykonywać solą fizjologiczną, a także przy pomocy naparów ziołowych o działaniu łagodzącym podrażnienia (np. z kwiatu lipy, rumianku czy prawoślazu). Innym sposobem jest również dodanie kilku kropel olejku eterycznego (np. szałwiowego, z eukaliptusa czy drzewa herbacianego) do miski z ciepłą wodą i wdychanie oparów. 

Ssanie tabletek nawilżających na gardło

Tabletki do ssania o właściwościach nawilżających i przeciwbólowych to również dobry sposób na chrypkę. Mogą one zawierać substancje ziołowe, np. ekstrakt z porostu islandzkiego bądź lipy. Część z nich ma w składzie hialuronian sodu o właściwościach intensywnie nawilżających i łagodzących podrażnienia. 

Płukanie gardła naparami z ziół

Innym domowym sposobem na chrypkę jest płukanie gardła naparami z ziół, np. z rumianku, szałwii bądź mięty. Pomogą one nawilżyć gardło i struny głosowe, a także wesprą regenerację błony śluzowej.

Dbanie o dietę bogatą w witaminę C

Witamina C może być pomocna w stanach obniżenia odporności i zapalenia gardła. Z tego powodu warto zadbać o dietę bogatą w produkty będące jej źródłami, np. paprykę, pomidora czy cytrusy, a także wiele innych warzyw i owoców. 

Ciągła chrypka – jak leczyć?

Długotrwała chrypka wymaga konsultacji ze specjalistą i leczenia przyczynowego. Utrzymująca się mimo wysiłków chrypka powinna być odpowiednio zdiagnozowana, ponieważ może świadczyć m.in. o obecności poważniejszej choroby. Rodzaj terapii jest wybierany przez lekarza pierwszego kontaktu lub laryngologa po wykonaniu wszystkich niezbędnych badań. 

Wśród sposobów na to, jak leczyć chrypkę, która się utrzymuje, wymienia się m.in.: 

  • leki zmniejszające wydzielanie soku żołądkowego po stwierdzeniu refluksu;
  • leki przeciwhistaminowe, jeśli przyczyną chrypki jest alergia;
  • leczenie objawowe, gdy przyczyną jest np. przewlekła infekcja wirusowa.

Ile trwa chrypka?

Przyjmuje się, że chrypka trwa zazwyczaj od kilku godzin do kilku dni. Jeśli trwa do 3-5 dni, nie wymaga konsultacji ze specjalistą. Natomiast gdy utrzymuje się dłużej, zaleca się konsultację z lekarzem6. Długotrwała chrypka, trwająca trzy tygodnie lub dłużej, która nie ustępuje pod wpływem zaleconego leczenia, wymaga pilnej konsultacji z laryngologiem. 

Czy chrypka jest zaraźliwa?

Chrypka może, jednak nie musi być zaraźliwa. Jest to wtedy chrypka wywołana przez infekcję wirusową bądź bakteryjną. Natomiast inne rodzaje chrypki nie są zaraźliwe.

Bibliografia:

1 Haewon Byeon, Cha S., Evaluating the effects of smoking on the voice and subjective voice problems using a meta-analysis approach, „Scientific Reports” t. 10 nr 1 (2020), DOI: https://doi.org/10.1038/s41598-020-61565-3, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC7069957/
2 Allergy Related Laryngitis – ENT Specialists of South Florida [na:] „ENT Specialists of South Florida”, https://floridaentcare.com/sinus/allergy-related-laryngitis/, 4 listopada 2021 r., dostęp 16 grudnia 2023 r.
3 BRITISH VOICE ASSOCIATION : Reflux and voice [na:] „Britishvoiceassociation.org.uk”, https://britishvoiceassociation.org.uk/voicecare_reflux-and-voice.htm, 2023 r., dostęp 16 grudnia 2023 r.
4 Muscle Tension Dysphonia | Department of Otolaryngology | University of Pittsburgh [na:] „Pitt.edu”, https://www.otolaryngology.pitt.edu/centers-excellence/voice-center/conditions-we-treat/muscle-tension-dysphonia, 2023 r., dostęp 17 grudnia 2023 r.
5 K.V.S. Hari Kumar, Garg A., Ajai Chandra Ns, i in., Voice and endocrinology, „Indian Journal of Endocrinology and Metabolism” t. 20 nr 5 (2016), DOI: https://doi.org/10.4103/2230-8210.190523, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC5040035/.
6 Medycyna po Dyplomie – Chrypka – kiedy kierować do laryngologa [na:] „Podyplomie.pl”, https://podyplomie.pl/medycyna/37170,chrypka-kiedy-kierowac-do-laryngologa?page=2, 2020 r., dostęp 17 grudnia 2023 r.