Nieprzyjemny zapach z ust — jak się go pozbyć? Przyczyny i objawy halitozy

Nieprzyjemny zapach z ust, czyli halitoza, może znacząco obniżać komfort codziennego życia. Wywołuje wstyd i zakłopotanie, zwłaszcza w sytuacjach, gdy zachodzi konieczność bezpośredniego kontaktu. Nieprzyjemna woń z ust rozmówcy może wpływać na kontakty towarzyskie i biznesowe, powodując stres i dyskomfort u osób cierpiących na halitozę.

Skąd bierze się problem brzydkiego oddechu i jak mu zaradzić?

Co to jest halitoza?

Halitoza^[1] to nieprzyjemny zapach z ust, który jest odczuwany zarówno przez pacjenta, jak i osoby w jego bezpośrednim otoczeniu. Ogólną przyczyną halitozy jest zmiana stężenia różnych związków, które znajdują się w wydychanym powietrzu lub pojawienie się innych, które normalnie nie znajdują się w oddechu zdrowej osoby.

Zmiana składu wydychanego powietrza może prowadzić do zmiany jego zapachu, a do substancji najczęściej przyczyniających się do powstawania nieprzyjemnego zapachu z ust są związki siarki.

Wyróżnia się następujące rodzaje halitozy^[1]:

• halitoza prawdziwa (rzeczywista) – przykry zapach jest wyczuwany zarówno przez pacjenta, jak i osoby z jego otoczenia. W zależności od wywołujących ją przyczyn, halitoza prawdziwa może być:

• fizjologiczna – występująca po nocnym odpoczynku, po posiłku, u palaczy. Utrzymuje się do kilku godzin, bądź do czasu zabiegów higienicznych jamy ustnej,
  • patologiczna – związana ze stanami chorobowymi.

• pseudohalitoza (halitoza rzekoma) – nieprzyjemna woń z ust jest wyczuwana wyłącznie przez pacjenta. Jednak inne osoby z jego otoczenia nie potwierdzają problemu, podobnie jak lekarz, ani badanie halimetrem. Najczęściej stan ten spowodowany jest przykrymi zdarzeniami z przeszłości i związaną z nimi halitofobią (strachem biorącym się z przekonania o nieświeżości własnego oddechu).

Nieprzyjemny zapach z ust — przyczyny

W przypadku halitozy fizjologicznej przyczynami mogą być pokarmy o nieprzyjemnym zapachu (czosnek, cebula, sery pleśniowe itp.), palenie tytoniu czy alkohol.

Halitoza jest też charakterystyczna o poranku, po nocnym odpoczynku i wynika ze zmniejszonej wilgotności w jamie ustnej, związanej ze spowolnieniem pracy ślinianek na czas snu. Najszybszym sposobem na usunięcie przykrej woni z ust w przypadku halitozy fizjologicznej jest umycie zębów.

Halitoza patologiczna wynika z rozwijających się nieprawidłowości, które mogą dotyczyć różnych rejonów^[1,2:

• jama ustna i gardło – aż w 80% to właśnie te okolice odpowiadają za nieprzyjemny zapach z ust i nieświeży oddech. Wśród konkretnych przyczyn należy wymienić:   
  • nieodpowiednia higiena jamy ustnej lub jej brak – niedostateczne usunięcie resztek pokarmu z przestrzeni międzyzębowych lub spod aparatów ortodontycznych, protez lub mostów doprowadza do namnażania się bakterii i grzybów, które w efekcie doprowadzają do powstawania takich dolegliwości, jak próchnica oraz choroby dziąseł i przyzębia (np. paradontoza lub zapalenie dziąseł),
  • choroby zębów, przyzębia i dziąseł (otwarta zgorzel miazgi, ropień okołoszyjkowy),
  • patologie błony śluzowej (afty, pleśniawki, owrzodzenia, przetoki, martwica tkanek, rozpad nowotworowy w obrębie jamy ustnej,
  • zapalenie migdałków (ropień okołomigdałkowy, kamienie migdałkowe w kryptach pozapalnych).
• jama nosowa i górne drogi oddechowe:
  • zapalenie zatok przynosowych,
  • ciało obce w przewodach nosowych,
  • ropień płuc,
  • ropne lub grzybicze zapalenie oskrzeli,
  • martwica w przebiegu raka płuc,
• przewód pokarmowy:
  • uchyłki Zenkera lub achalazja przełyku,
  • refluks żołądkowo-przełykowy,
  • rak przełyku lub żołądka.

Wśród przyczyn brzydkiego zapachu z ust znajdują się również pewne stany zagrożenia życia, w których charakterystycznym objawem jest właśnie charakterystyczna woń oddechu^[2]:

• kwasica ketonowa – zapach acetonu,
• mocznica – zapach amoniaku,
• ciężka niewydolność wątroby – zapach zepsutych ryb lub jaj,
• trimetyloaminuria – zespół odoru rybiego,
• hipermetioninemia – zapach gotowanej kapusty.

Na pojawienie się nieświeżego oddechu mogą wpływać również takie czynniki, jak stres, dieta redukcyjna, a u kobiet miesiączka lub menopauza. We wszystkich tych sytuacjach może dojść do odwodnienia organizmu, co przekłada się na zmniejszoną produkcję śliny i w efekcie niemiły zapach z ust.

Jakie objawy towarzyszą halitozie?

Objawy halitozy mogą różnić się od siebie, w zależności od wywołującej dolegliwość przyczyny. Wśród najczęstszych trzeba wymienić suchość w jamie ustnej (kserostomię), dziwny posmak w ustach lub nalot na tylnej części języka, który jest związany z namnażaniem się bakterii w przypadku niedostatecznej higieny jamy ustnej^[3].

Czy halitoza jest zaraźliwa?

Halitoza jest objawem, towarzyszącym innym dolegliwościom i zaburzeniom, a nie chorobą samą w sobie. Dlatego halitozą nie można się zarazić. Zaraźliwa jednak może być przyczyna, która ją wywołuje – np. próchnica, angina, zapalenie oskrzeli i inne bakteryjne choroby górnych dróg oddechowych oraz grzybica jamy ustnej.

Co na nieprzyjemny zapach z ust? Leczenie halitozy

Leczenie halitozy uzależnione jest od przyczyny, która wywołuje nieprzyjemny zapach z ust.

Poniższe kroki z pewnością pomogą w ograniczeniu przykrej woni, rozwiążą problem halitozy fizjologicznej i zmniejszą ryzyko występowania dolegliwości w obrębie jamy ustnej, które prowadzą do powstawania nieświeżego oddechu^[3,4]:

• właściwa higiena jamy ustnej – regularne mycie zębów (co najmniej dwukrotnie w ciągu dnia), używanie nici dentystycznych, flosserów, płynów do płukania jamy ustnej. Warto postawić na pastę z fluorem, który poprawia mineralizację zębów i zmniejsza ryzyko próchnicy, a w przypadku stosowania płynów do płukania, wybierać produkty zawierające składniki o działaniu przeciwbakteryjnym (chlorheksydyna, dwutlenek chloru, cynk),
• regularne kontrole stomatologiczne – pozwolą szybko wykryć choroby i stany zapalne jamy ustnej i wdrożyć odpowiednie leczenie, które zapobiegnie rozprzestrzenianiu się choroby na okoliczne tkanki,
• odpowiednie nawodnienie – właściwa ilość płynów wspiera prawidłowe nawilżenie jamy ustnej i produkcję śliny, która pomaga usuwać z niej resztki pokarmowe i patogeny. Osoby cierpiące na suchość w ustach mogą skorzystać z dostępnych na rynku tabletek nawilżających jamę ustną i gardło (np. zawierających hialuronian sodu) lub gum do żucia bez cukru, które pomogą osiągnąć prawidłowy  poziom nawilżenia i zwiększą produkcję śliny

Domowe sposoby na nieprzyjemny zapach z ust

Jak zwalczać nieprzyjemny zapach z ust domowymi sposobami? Oprócz zwrócenia bacznej uwagi na higienę jamy ustnej i zębów warto ograniczyć spożywanie pokarmów prowadzących do powstawania nieświeżego oddechu (cebula, czosnek), ograniczyć palenie tytoniu i spożywanie alkoholu^[2].

Można również skorzystać z dostępnych płukanek odświeżających oddech (zawierających olejki eteryczne, chlorheksydynę lub chlorek cetylpirydyny), stosować żele odświeżające (z cynkiem, jonami sodu lub magnezu) i mieć zawsze pod ręką paczkę miętowych gum do żucia.

Trzeba jednak pamiętać o tym, że domowe sposoby mogą jedynie maskować prawdziwą przyczynę halitozy, jeśli nieświeży oddech jest wynikiem choroby i utrzymuje się pomimo wzmożonej higieny i przyjmowania produktów odświeżających.

Halitoza — podsumowanie

Brzydki zapach z ust prowadzi często do wstydu i skrępowania, może być również przyczyną kompleksów i ograniczenia kontaktów towarzyskich. Dlatego warto przedsięwziąć środki, które wspomogą odzyskanie świeżego oddechu, pamiętając jednak przy tym, że długotrwałe utrzymywanie się halitozy, pomimo środków zaradczych może być zwiastunem poważnych dolegliwości. W takim wypadku zalecana jest wizyta u specjalisty, który pomoże odkryć przyczynę nieświeżego oddechu i rozpocznie leczenie choroby, która go powoduje.

Bibliografia:

1. https://www.mp.pl/pacjent/objawy/286861,halitoza [dostęp 19.08.2024]
2. Dudzik, A., Cabała, A., & Chomyszyn-Gajewska, M. (2018). Halitoza: krótka historia walki z problemem. Przegląd Lekarski, 75(2).
3. Pieniążek, A., & Pietrzak, M. (2017). Halitoza-etiologia, metody diagnostyki i leczenie. Halitosis-etiology, methods of diagnosis and treatment. J. Health Study Med, 2, 101-122.
4. Aylıkcı, B. U., & Çolak, H. (2013). Halitosis: From diagnosis to management. Journal of natural science, biology, and medicine, 4(1), 14.