Struny głosowe – jak o nie dbać i co stosować?

2023-12-06

Mowa jest podstawowym narzędziem komunikacji, a za umożliwienie mówienia odpowiedzialne są struny głosowe. Choroby strun głosowych najczęściej spotykają osoby pracujące głosem. Jednak stany, takie jak: nadwyrężenie czy zapalenie strun głosowych – mogą spotkać każdego (zwłaszcza w okresie jesienno-zimowym, gdy spada odporność, a górny układ oddechowy narażony jest na infekcje).

Jak wygląda regeneracja strun głosowych po chorobie? Co zrobić, by szybko odzyskać głos?

Spis treści

  1. Struny głosowe – jak o nie dbać i co stosować?
  2. Struny głosowe – jak są zbudowane?
  3. Choroby strun głosowych
  4. Regeneracja strun głosowych – na czym polega?
    4.1. Jak nawilżyć struny głosowe?
  5. Jak leczyć struny głosowe ?
    5.1. Terapia foniatryczna
    5.2. Jonoforeza
    5.3. Elektrostymulacje

Struny głosowe – jak są zbudowane?

Struny głosowe znajdują w centrum krtani – narządu w centralnej części szyi, pomiędzy tchawicą a gardłem, zbudowanego z dziewięciu chrząstek, zachowujących ruchomość dzięki połączeniom w postaci więzadeł.

Same struny głosowe, zwane również fałdami głosowymi składają się z takich struktur, jak1:

  • więzadła i mięśnie głosowe;
  • tkanka łączna;
  • błona śluzowa;
  • naczynia krwionośne;
  • nerwy.

Długość fałdów, tworzących struny głosowe zależna jest od płci i wieku. U noworodków mają około 7 mm, dorosłe kobiety posiadają struny o długości od 16 do 18 mm, z kolei struny męskie mają długość między 20 mm a 24 mm.

A jak działają struny głosowe?

Dzięki ruchomej chrząstce nalewkowatej krtani zbliżają się do siebie w trakcie mówienia. W ten sposób produkują dźwięki w wyniku drgań, generowanych przez ciśnienie przepływającego przez nie powietrza. W trakcie odpoczynku (gdy głos nie jest wydawany), struny oddalają się od siebie.

Choroby strun głosowych

Choroby strun głosowych to jedna najczęstszych chorób zawodowych osób pracujących głosem – nauczycieli, lektorów, spikerów czy wokalistów. Jest to związane z codziennym, wielogodzinnym wysiłkiem, jakim poddane są struny głosowe podczas ciągłego mówienia.

Jednak schorzenia strun głosowych mogą dotknąć każdego. Do najczęściej spotykanych zaliczamy, takie jak1:

  • afonia – zwana bezgłosem. Należy do najpoważniejszych zaburzeń głosu na tle czynnościowym i objawia się całkowitą utratą głosu. Jej przyczyny mogą być zarówno fizyczne, jak i psychiczne;
  • dysfonia – ogólnie pojęte zaburzenia głosu (lub inaczej zaburzenia fonacji). Mogą dotyczyć nieprawidłowości barwy, poziomu głośności, czasu trwania dźwięk czy częstotliwości. Można rozróżnić dwa rodzaje dysfonii – czynnościową i organiczną, a jej najczęstszą i najbardziej znaną postacią jest chrypka;
  • zapalenie krtani – to zespół dolegliwości górnego układu oddechowego, które mogą być wywołane przez czynniki zakaźne (bakterie i wirusy) lub środowiskowe (zanieczyszczenia powietrza, klimatyzacja). Poza dolegliwościami głosowymi często chorobie towarzyszą objawy takie, jak kaszel, ból gardła, zaczerwienienie błon śluzowych gardła;
  • grzybica strun głosowych – zazwyczaj jest efektem przewlekłego grzybiczego zapalenia jamy ustnej, gardła lub migdałków. Charakteryzuje się występowaniem płaskich, rozległych nacieków umiejscowionych na nagłośni i strunach głosowych. Oprócz chrypki najczęstszym objawem jest uczucie obecności ciała obcego w krtani;
  • niedomykalność strun głosowych – jest to schorzenie, w którym podczas wydawania głosu struny głosowe nie stykają się na całej długości, powodując powstanie szczeliny, przez którą przedostaje się powietrze niezmienione w falę akustyczną. W zależności od przyczyny można wyróżnić niedomykalność organiczną (polipy, guzy, zmiany zapalne, urazy) lub czynnościową (psychogenną, pointubacyjną, pozabiegową, przeczulicową).

Nawracające infekcje i stany zapalne strun głosowych i krtani mogą prowadzić do tworzenia się zmian na strunach głosowych, takich, jak polipy czy owrzodzenia. Z kolei u osób, które przewlekle nadwyrężają struny głosowe, może dojść do powstawania tzw. guzków śpiewaczych – zgrubiałych zmian występujących symetrycznie na fałdach głosowych.

Regeneracja strun głosowych – na czym polega?

Dla osób pracujących głosem podstawową odpowiedzią na to, jak dbać o struny głosowe jest prawidłowa prewencja i zapobieganie przeciążeniom.

Można je uzyskać poprzez4:

  • prawidłową emisję głosu;
  • częste nawadnianie się;
  • unikanie palenia tytoniu i zadymionych pomieszczeń;
  • ograniczenie spożycia alkoholu, mocnej kawy, herbaty i innych napojów zawierających kofeinę i teinę;
  • zapewnienie prawidłowego nawilżenia pomieszczeń (zwłaszcza klimatyzowanych i ogrzewanych);
  • dbanie o mówienie głosem o naturalnej wysokości;
  • przeprowadzenie rozgrzewki głosowej przed dłuższym mówieniem;
  • dbanie o rozluźnienie mięśni szyi, ramion i klatki piersiowej;
  • robienie naturalnych przerw na oddech w trakcie mówienie (czyli jak najkrótsze wypowiedzi na jednym oddechu).

Warto też pamiętać, że aby oczyścić struny głosowe (np. o poranku) warto przełknąć ślinę lub łyk wody, zamiast chrząkać czy kaszleć.

Jak nawilżyć struny głosowe?

Nawilżanie strun głosowych to jeden z najlepszych i zarazem najprostszych sposobów na utrzymanie ich w dobrej kondycji. Dobrze nawilżone błony śluzowe gardła są znacznie bardziej odporne na przeciążenia i mikrouszkodzenia, a to z kolei wpływa kojąco także na struny głosowe.

Jak nawilżyć struny głosowe?5:

● popijanie ciepłej wody z miodem – woda sama w sobie nawilża gardło, a z dodatkiem miodu działa również osłonowo i przeciwbakteryjnie. Warto pamiętać, że miód powinien być dodawany do płynów o temperaturze niższej niż 40 stopni Celsjusza, w przeciwnym razie straci swoje prozdrowotne właściwości;
● inhalacje – wdychanie pary wodnej działa oczyszczająco na cały górny układ oddechowy. Oczyszcza nos i zatoki, pomaga w stanach zapalnych gardła i krtani. Dodając do wody olejek z szałwii, melisy czy zioła takie jak kora dębu można dodatkowo osiągnąć efekt ściągający, tonizujący i ochronny dla błon śluzowych, krtani i strun głosowych;
● nawilżające tabletki na gardło – warto wybrać takie, które ochronią gardło przed nowymi podrażnieniami, jednocześnie łagodząc już istniejące mikrouszkodzenia. Wyborem wartym rozważenia będą takie, których substancje aktywne w połączeniu ze śliną tworzą specjalny hydrożel. Powleka on cienką warstwą powierzchnię błon śluzowych gardła, łagodząc istniejące podrażnienia, zapobiegając nowym i głęboko nawilżając.

Jak leczyć struny głosowe?

W leczeniu strun głosowych i głosu kluczowe znaczenie ma przyczyna choroby. Jeśli za problem ze strunami głosowymi odpowiedzialna jest infekcja, pierwszym krokiem powinno być wygaszenie jej. Jeśli z kolei przyczyną podrażnienia strun głosowych są polipy, narośle lub inne zmiany na samych strunach głosowych, należy rozważyć leczenie chirurgiczne.

W rehabilitacji strun głosowych zalecane są również zajęcia z foniatrą, który nauczy prawidłowej emisji głosu, a także zabiegi fizykalne.

Terapia foniatryczna

Foniatra jest specjalistą zajmującym się strunami głosowymi i głosem. Potrafi on określić stan strun głosowych na podstawie komputerowej analizy próbek dźwięku oraz dzięki dokładnemu badaniu laryngoskopowemu, uwidaczniającemu całość narządu mowy.

Foniatra jest również specjalistą od prawidłowej emisji głosu. W przypadku problemów z mową, warto udać się na wizytę, celem dokładnego rozpoznania problemu i wdrożenia zindywidualizowanego leczenia6.

Jonoforeza

Jonoforeza7 jest skuteczną metodą leczniczą, stosowaną również w laryngologii. Najczęściej dotyczy ona uszu, gardła i krtani. Zabieg ten umożliwia bezbolesne wprowadzenie leku w chory obszar przy użyciu przepływu prądu. W ten sposób lek j wchłania się w głęboko położone tkanki znacznie lepiej, niż ma to miejsce przy doustnej podaży leku.

Elektrostymulacje

Zabieg ten stosowany jest w sytuacjach, gdy problemy z głosem są efektem porażenia krtani lub stanów takich jak afazja, dysfagia (zaburzenia połykania) czy dyzartria (zaburzenia mowy wynikające z nieprawidłowości w funkcjonowaniu języka, podniebienia, gardła lub krtani). Elektrostymulacja poprawia napięcie mięśni aparatu głosowego, wpływając korzystnie na jakość wydawanych dźwięków7.

Struny głosowe to instrument, którego używać muszą wszyscy, podstawa komunikacji. Dlatego warto zadbać o nie odpowiednio nie tylko wtedy, gdy stanowią narzędzie pracy.
Zwłaszcza w okresie jesienno zimowym zasługują na szczególną opiekę i pielęgnację.

Bibliografia:

  1. MICHAJLIK, Aleksander et RAMOTOWSKI, Witold. Anatomia i fizjologia człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2009.
  2. M. Cichecka-Wilk, K. Studzińska, Czynnościowe zaburzenia głosu z punktu widzenia foniatrii klinicznej, psychopatologii, psychologii i psychiatrii psychodynamicznej, „Annales Universitatis Mariae Curie-Skłodowska Lublin-Polonia” 2018, t. 31, nr 2, s. 175–194.
  3. MICHAJLIK, Aleksander et RAMOTOWSKI, Witold. Anatomia i fizjologia człowieka. Wydawnictwo lekarskie PZWL, 2009.
  4. MAJKOWSKA, M. Podstawowe zagadnienia emisji i higieny głosu. Prace Naukowe Akademii im. Jana Długosza w Częstochowie, 2004,
  5. Zasada, Sylwia, and Instytut Edukacji Logopedycznej. „HIGIENA PRACY GŁOSEM.”
  6. WOJNAROWSKA, Anna. Sprzężona terapia czynnościowej dysfonii hiperfunkcjonalnej. Logopedia, 2019, vol. 48, no 2, p. 375-402.
  7. PUCHER, BEATA, JOŃCZYK-POTOCZNA, KATARZYNA, MĄCZYŃSKA, JUSTYNA, et al. ZASTOSOWANIE FIZJOTERAPII W LECZENIU CHORÓB USZU, NOSA, GARDŁA I KRTANI. Nowiny Lekarskie, 2012, vol. 81, no 5, p. 435-439.