Suchość w ustach – jak ją zwalczyć? Poznaj przyczyny i sposoby zapobiegania

2024-04-11

Spis treści

  1. Objawy towarzyszące suchości w ustach
  2. Suchość w ustach – przyczyny
  3. Suchość w ustach – jak zwalczyć nieprzyjemną dolegliwość?
  4. Suchość w jamie ustnej – co warto zapamiętać?

Suchość w ustach to dolegliwość, która może mieć różny przyczyny. Jednak zawsze wpływa na komfort codziennego życia.

Zwykle jest spowodowana zbyt małym wydzielaniem śliny, co prowadzi do zmniejszenia wilgotności w jamie ustnej. Chociaż wydaje się niegroźna, nieleczona suchość jamy ustnej może prowadzić do występowania aft, grzybicy i stanów zapalnych w jamie ustnej.

Skąd się bierze suchość w ustach i jak jej przeciwdziałać?

Objawy towarzyszące suchości w ustach

Suchość w ustach, nazywana fachowo kserostomią to stan, w którym z jakiegoś powodu dochodzi do zmniejszenia wydzielania śliny. Suchości w ustach często towarzyszą poniższe objawy[2]:

  • pieczenie języka,
  • spierzchnięte, popękane wargi,
  • uczucie suchości i drapania w gardle,
  • biały nalot na języku,
  • trudności w formowaniu kęsów pokarmu,
  • dziwny posmak w ustach,
  • nieprzyjemny zapach z ust,
  • trudności w mówieniu,
  • pogorszenie smaku.

Oprócz dolegliwości odczuwanych przez chorego, suchość w ustach znacznie zwiększa ryzyko występowania takich chorób jak grzybica jamy ustnej, owrzodzenia błony śluzowej jamy ustnej czy próchnica.

Suchość w ustach – przyczyny

Suchość w ustach może wynikać z różnych czynników.

Do najczęstszych przyczyn suchości w ustach zalicza się[3]:

  • odwodnienie organizmu – może ono wynikać zarówno z ograniczonego przyjmowania płynów, jak i z czasowego odwodnienia w trakcie upałów, wzmożonego wysiłku fizycznego, a także z powodu wymiotów, biegunki lub gorączki,
  • przyjmowanie niektórych leków  – tj, środków moczopędnych, leków na nadciśnienie, antydepresantów, leków przeciwpadaczkowych,
  • używki – alkohol i papierosy,
  • awitaminozę – zwłaszcza niedobór witamin z grupy B,
  • przewlekły stres – w sytuacjach stresowych układ przywspółczulny ogranicza pracę ślinianek (gruczoły produkujące ślinę), dlatego osoby żyjące w ciągłym stresie mogą odczuwać suchość w ustach.

Suchość w ustach może być spowodowana przez niektóre choroby, np. cukrzycę, nadczynność tarczycy, niedokrwistość, zapalenie ślinianek, kolagenozy (toczeń, zespół Sjorgena) czy AIDS.

Suchość w ustach może być również efektem radioterapii wykonywanej w okolicach głowy i szyi[2].

Suchość w ustach w nocy lub po przebudzeniu

Suchość w ustach często pojawia się w nocy lub po przebudzeniu i zwykle ustępuje po przełknięciu śliny lub wypiciu płynu. Jest to normalna reakcja organizmu, na zmniejszoną produkcję śliny podczas snu.

Poranna suchość w ustach może być również spowodowana nocnym oddychaniem przez usta, które w połączeniu z suchym powietrzem w sypialni prowadzi do przesuszenia błony śluzowej i gardła.

Suchości jamy ustnej w nocy mogą towarzyszyć dodatkowe objawy, takie jak pieczenie w gardle czy chrypka. Ustępują one po odchrząknięciu, przełknięciu śliny lub wypiciu wody.

Suchość w ustach w ciąży

Jeśli kobieta w ciąży ma sucho w ustach, jest to zazwyczaj związane z nagłymi zmianami hormonalnymi, które w tym czasie zachodzą w organizmie kobiety. Suchość może mieć związek również ze zwiększonym zapotrzebowaniem na płyny w tym okresie i zbyt małą ilością wypitych napojów[4].

Warto jednak poinformować lekarza prowadzącego o tym objawie, ponieważ suchość w ustach w ciąży może świadczyć o cukrzycy ciążowej[5].

Suchość w ustach – jak zwalczyć nieprzyjemną dolegliwość?

Suchość w ustach może wydawać się dolegliwością przynoszącą dyskomfort, ale o małej szkodliwości. Jeśli jednak nie zostanie ona poddana leczeniu, może przyczynić się do powstawania stanów zapalnych w obrębie jamy ustnej oraz zwiększyć ryzyko kandydozy, a nawet próchnicy.

Warto stosować doraźne, domowe metody na suchość w ustach, które zmniejszą objawy i zwiększą komfort życia, jednak nie należy problemu bagatelizować. W przypadku przedłużającego się dyskomfortu warto udać się do lekarza, który zdiagnozuje konkretną przyczynę ciągłej suchości w ustach.

Domowe sposoby na suchość w ustach

Podstawą zmniejszenia dyskomfortu wynikającego z suchości w ustach jest ich doraźne nawilżenie. Można to osiągnąć poprzez[6]:

  • odpowiednie nawodnienie organizmu – najczęstszą przyczyną suchości w ustach jest odwodnienie, dlatego zwiększenie ilości przyjmowanych płynów powinno rozwiązać problem,
  • nawilżanie powietrza – wdychanie suchego powietrza prowadzi do przesuszania błony śluzowej ust i gardła,
  • oddychanie przez nos – trakt nosowy jest przystosowany do tego, aby powietrze odpowiednio oczyścić, ocieplić i nawilżyć, zanim dostanie się ono do górnych dróg oddechowych. Powietrze wdychane nosem omija jamę ustną. Dzięki temu przepływające powietrze nie przesusza jej,
  • żucie gumy bez cukru – powoduje wzmożenie pracy ślinianek i zwiększenie produkcji śliny,
  • ograniczenie spożycia niektórych produktów – kawa, alkohol, słone i ostre potrawy działają drażniąco na jamę ustną, a dodatkowo mogą prowadzić do odwodnienia.

Medyczne preparaty na suchość w ustach

Jeśli domowe sposoby nie pomogą, można sięgnąć po środki apteczne, które pozwolą zmniejszyć dolegliwości:

  • tabletki do ssania – skłaniają ślinianki do wzmożonego wydzielania śliny poprzez ciągłą ich stymulację ruchami języka w czasie ssania,
  • spraye na suchość w ustach – miejscowo nawilżają błonę śluzową, zmniejszając uczucie suchości,
  • żele nawilżające – działają podobnie do sprayów.

Suchość w jamie ustnej – co warto zapamiętać?

Suchość w jamie ustnej może mieć różne przyczyny. I chociaż najczęściej spowodowana jest chwilowym odwodnieniem organizmu, może świadczyć o rozwijających się chorobach.
Dlatego jeśli domowe sposoby nie działają, bądź są skuteczne krótkotrwale, a problem nasila się, należy udać się do specjalisty w celu pogłębienia diagnostyki.

Bibliografia:

  1. Kserostomia – obraz kliniczny i terapia: Forum Medycyny Rodzinnej 2009; tom 3, nr 4: 292–296
  2. GUZIK, Łukasz et KAMYSZ, Elżbieta. Kserostomia–więcej niż suchość w jamie ustnej. Farm Pol, 2009, vol. 65, no 6, p. 411-414.
  3. MIELNIK–BŁASZCZAK, Maria, KOSEK, Karolina, HOEHNE, Dominik, et al. Kserostomia–Problem dotykający coraz większą część populacji. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu, 2009, vol. 15, no 3, p. 443.
  4. PICHÓR, Agnieszka et DOBOSZYŃSKA, Anna. Suchość jamy ustnej-niedoceniany problem kliniczny. Palliative Medicine in Practice, 2008, vol. 2, no 1, p. 26-28.
  5. MAJDA, Anna, WALAS, Karolina, et SAMOILUK, Olga. Jakość życia kobiet z cukrzycą ciążową. Problemy Pielęgniarstwa, 2014, vol. 22, no 4.
  6. SZANDRUK, Marta, SKRZYPIEC-SPRING, Monika, SZELĄG, Ewa, et al. Preparaty nawilżające błonę śluzową nosa i gardła. https://www.pzss.org.pl/assets/files/biblioteka-trenera/2015/04_2015_szandruk-skrzypiec-szelag-szelag-preparaty-nawilzajace-blone-sluzowa-nosa-i-gardla.pdf (dostęp 8/3/24)