Angina – czym się charakteryzuje i jak ją leczyć?

Angina, czyli ostre zapalenie i migdałków podniebiennych to schorzenie występujące najczęściej u dzieci, jednak nie oszczędza także dorosłych pacjentów. Charakterystyczny dla anginy ból gardła i ropne naloty na migdałach mogą znacznie obniżyć komfort życia, powodując dotkliwe dolegliwości, takie jak ból czy utrudnione oddychanie.

Jak odróżnić anginę od innych schorzeń górnych dróg oddechowych i jak pomóc sobie w łagodzeniu bólu gardła?

Angina – przyczyny i rodzaje

Angina to ostre zapalenie gardła i migdałków podniebiennych, które może być wywołane przez obecność różnych patogenów.

Rodzaje anginy zależą od jej przyczyny^[1]:

• zakażenie bakteryjne – występujące najczęściej u dzieci, znane także pod nazwą angina ropna lub angina paciorkowcowa. Najczęściej spowodowane przez paciorkowce Streptococcus pyogenes;
• zakażenie wirusowe – występujące zwyczajowo u dorosłych (ponad 95% zachorowań), powodowane przez rinowirusy i koronawirusy, oraz wirusy RSV i paragrypy.
• angina grzybicza – zdecydowanie najrzadziej występująca, spowodowana infekcją drożdżakami Candida albicans. Najbardziej narażone na nią są małe dzieci i osoby o obniżonej odporności.

Do zakażenia dochodzi najczęściej drogą kropelkową, na skutek kontaktu z nosicielem, często bezobjawowym. Inną drogą zakażenia anginą jest kontakt bezpośredni lub korzystanie z tych samych przedmiotów codziennego użytku, co osoba zarażona.

Angina – objawy towarzyszące zapaleniu gardła

W zależności od przyczyny występowania angina może mieć objawy dosyć zróżnicowane. To właśnie konkretne symptomy mogą dać odpowiedź na pytanie, czy chorobą jest angina wirusowa, czy bakteryjna.

Objawy anginy wirusowej

Angina wywołana wirusami objawia się zwykle zaczerwienieniem i obrzękiem śluzówki gardła. Dodatkowo charakterystyczne objawy anginy wirusowej to^[2]:

• pieczenie i drapanie w gardle;
• uczucie suchości w gardle;
• ból gardła (także podczas połykania i mowy);
• chrypka.

Mogą również wystąpić dolegliwości takie, jak kaszel, katar oraz objawy ogólnoustrojowe – ból głowy, mięśni i stawów, ogólne zmęczenie i rozbicie, wzrost temperatury.

Objawy anginy bakteryjnej

Angina ropna objawy początkowo może mieć podobne do tej, wywołanej wirusem. Jednak w efekcie działania bakterii, na migdałkach podniebiennych i tylnej ścianie gardła wkrótce pojawia się charakterystyczny biało-żółty nalot, który może tworzyć czopy ropne.

Nalotem może być pokryty również język. Dochodzi także do obrzęku migdałków, co może powodować trudności w oddychaniu, a w czasie snu bezdech lub głośne chrapanie.

Angina bakteryjna daje również objawy ogólnoustrojowe^[2]:

• bóle głowy,
• powiększenie węzłów chłonnych szyi;
• wzrost temperatury ciała;
• ogólne zmęczenie i rozbicie.

Ile trwa angina? Przebieg choroby

Angina początek ma zwykle dość nagły, a objawy zaczynają zaostrzać się  w szybkim tempie.

Okres jej rozwoju jest wprost zależny od wywołującego ją patogenu^[3]:

• angina wirusowa trwa 1 do 6 dni, a osoba chora może zarażać już na 2 dni przed wystąpieniem objawów, aż do 3 tygodni po ich ustaniu;
• angina ropna rozwija się od 12 godzin do 4 dni, może trwać nawet do dwóch tygodni, a chory zakaża od momentu wystąpienia objawów do 24 godzin od zastosowania skutecznej antybiotykoterapii.

Długość dochodzenia do siebie w przypadku wystąpienia anginy zależna jest od wywołującego ją czynnika, a także (w przypadku anginy bakteryjnej) od podjętego leczenie i jego skuteczności.

Leczenie anginy

Leczenie anginy^[4] zależne jest od jej przyczyny. W przypadku anginy wirusowej wybiera się zazwyczaj terapię objawową, która polega na łagodzeniu dolegliwości (leki przeciwbólowe, przeciwzapalne i przeciwgorączkowe).

Angina ropna wymaga zwykle leczenia antybiotykiem, celowanym w konkretną bakterię wywołującą zakażenie.

Lekarz rozpoznaje anginę bakteryjną na podstawie charakterystycznych objawów, a w razie wątpliwości może zlecić pomocniczo badania, takie jak:

• wymaz bakteriologiczny z gardła i migdałków,
• test lateksowy potwierdzający obecność antygenu Streptococcus A,
• badanie krwi dla oznaczenia parametrów zapalnych (OB, CRP).

W przypadku anginy bakteryjnej, która wymaga antybiotykoterapii, bardzo ważne jest dodatkowe stosowanie leków osłonowych.

Bez względu na przyczynę anginy, leczenie opiera się również na doraźnym działaniu przeciwbólowym, przeciwgorączkowym i stosowaniu preparatów łagodzących zapalenie gardła, katar czy kaszel.

Zapalenie gardła a leczenie domowe

Bakteryjne lub wirusowe zapalenie gardła można skutecznie łagodzić, stosując leczenie domowe. Ma ono na celu łagodzenie doraźne dolegliwości ze strony gardła, takich jak ból, pieczenie czy obrzęk. Do najczęściej stosowanych domowych sposobów należą^[5]:

• płukanki naparami ziołowymi – melisa, szałwia, lipa, rumianek lub kora dębu – te zioła znane są ze swoich właściwości aseptycznych, ściągających i osłonowych. Łagodzą podrażnienia śluzówki gardła wywołane zapaleniem i łagodzą występujące dolegliwości;
• płukanie gardła roztworem soli – wystarczy mała łyżeczka soli kuchennej rozpuszczona w szklance ciepłej wody, by uzyskać prostą, a skuteczną płukankę, działającą ściągająco i odkażająco
• płukanka z sody oczyszczonej – łyżeczka sody kuchennej rozpuszczona w szklance wody również ma dobre właściwości przeciwzapalne, a dodatkowo działa dezynfekująco i łagodzi ból gardła;
• tabletki do ssania – warto sięgnąć po preparat, który będzie działał łagodząco na podrażnioną śluzówkę gardła. Warto zwrócić uwagę na produkty zawierające hialuronian sodu, który dzięki właściwościom wiążącym wodę nawilża błonę śluzową gardła dokładnie i długotrwale. Hialuronian ma również właściwości przeciwzapalne, co przyspiesza procesy gojenie i regenerację podrażnionej śluzówki gardła.

W leczeniu domowym anginy warto również pamiętać o takich aspektach, jak:

• odpoczynek – pozostanie w domu i relaks pozwolą organizmowi nabrać sił do dalszej walki z infekcją. Co więcej, izolacja zapobiega rozprzestrzenianiu się zakażenia;
• odpowiednie nawodnienie – zwiększenie przyjmowania płynów jest kluczowe w chorobach infekcyjnych, zwłaszcza tych, przebiegających z podwyższeniem temperatury. Częstsze picie nie tylko wyrównuje wodę, wcześniej utraconą z potem, ale też doraźnie pomaga w stanach bólowych gardła, poprzez mechaniczne nawilżenie śluzówki w trakcie picia;
• czystość i wilgotność powietrza – w chorobach górnych dróg oddechowych ogromne znaczenie ma jakość wdychanego powietrza. Najlepiej, gdy jest ono nie tylko wolne od zanieczyszczeń (smog, pył, dym tytoniowy), ale również odpowiednio nawilżone. Czyste i odpowiednio wilgotne powietrze ogranicza przesuszanie się błon śluzowych gardła i jamy ustnej. Dzięki temu jest ona bardziej odporna na podrażnienia.

Możliwe powikłania po anginie

O ile angina wywołana wirusami rzadko daje powikłania, tak w przypadku nieleczonej lub nieodpowiednio leczonej anginie ropnej może dojść do nieprzyjemnych efektów ubocznych.

Powikłania po anginie bakteryjnej mogą dotyczyć różnych układów ludzkiego organizmu i mieć różny stopień nasilenia.

Do najczęstszych należą^[4]:

• ropień okołomigdałkowy;
• ropień tylnogardłowy (wyłącznie u dzieci);
• bakteryjne zapalenie płuc;
• infekcyjne zapalenie wsierdzia;
• zapalenie opon mózgowych;
• ropne zapalenie ucha środkowego.

Jednym z najważniejszych, a zarazem najprostszych działań w profilaktyce anginy jest zachowanie prawidłowej higieny, która dotyczy nie tylko rąk, ale także jamy ustnej i uszu. Są to bowiem jedne z najczęstszych ognisk zakażenia.

Bibliografia:

1. Syryło, A. (2009). Zapalenie migdałków podniebiennych. Alergoprofil, 5(1), 11-15.
2. KACZMAREK, Jolanta. Anginy-rozpoznawanie, różnicowanie, leczenie i powikłania. Przewodnik Lekarza/Guide for GPs, vol. 5, no 10, p. 130-132.
3. GEORGALAS, Christos C., TOLLEY, Neil S., et NARULA, Anthony. Tonsillitis. BMJ clinical evidence, 2014, vol. 2014.
4. WINDFUHR, Jochen P., TOEPFNER, Nicole, STEFFEN, Gregor, et al. Clinical practice guideline: tonsillitis I. Diagnostics and nonsurgical management. European Archives of Oto-Rhino-Laryngology, 2016, vol. 273, p. 973-987.
5. Sirajudeen, B. S., Dharman, D., Manohar, D., Dharan, S. S., Rajalekshmi, K., & Dhanya, S. S. (2019). Prevalence, pattern and management of tonsilitis in students-an online survey. International Journal of Research in Hospital and Clinical Pharmacy, 1(3), 82-84.
6. M. Dziekiewicz, A. Radzikowski, Angina paciorkowcowa – zasady diagnostyki i leczenia, „Pediatria i Medycyna Rodzinna” 2016, t. 12, nr 2, s. 141–149.