Płukanie gardła wodą z solą to jedna z najpopularniejszych płukanek. Ten babciny sposób na dolegliwości gardłowe ma wiele prozdrowotnych właściwości. I chociaż płukanka z soli na gardło nie zastąpi nowoczesnych rozwiązań medycznych, może być środkiem pomocniczym lub doraźnym w stanach zapalnych gardła i jamy ustnej. Jak przygotować płukanie gardła solą i kiedy warto je zastosować?
Spis treści
Co daje płukanie gardła wodą z solą? Właściwości płukanki z soli
Sól od wieków używana jest w celach zdrowotnych – już w starożytnych egipskich papirusach można znaleźć obszerne opisy terapii z użyciem tego minerału.
Również w Starożytnej Grecji sól była jednym z najpowszechniejszych remediów na stany zapalne i infekcje.
A wszystko ze względu na antybakteryjne działanie soli. Można je wykorzystać nie tylko w kuchni, do konserwacji żywności, ale również w medycynie, jako środek antyseptyczny i dezynfekujący.
W przypadku płukania gardła wodą z solą antyseptyczne właściwości soli pozwalają zmniejszyć ilość bakterii poprzez podniesienie pH gardła i jamy ustnej. Powstałe w ten sposób środowisko alkaliczne jest niekorzystne dla patogenów, przez co nie tylko giną już obecne bakterie, ale zostaje spowolniony także proces ich rozmnażania.
Sól ma również właściwości hipertoniczne. Oznacza to, że ściąga ona wodę z otoczenia, co w zastosowaniu medycznym pozwala zmniejszyć obrzęki i zadziałać obkurczająco – np. na opuchniętą błonę śluzową gardła. W efekcie zmniejszenie opuchlizny błon śluzowych sprawia, że zmniejsza się nasilenie odczuwanego bólu gardła [1,4].
Ponieważ woda z sola jest roztworem izotonicznym (zawiera podobne sole i minerały do tych, które znajdują się w ludzkim organizmie), nie powoduje podrażnień, które mogą być efektem stosowania środków do płukania i dezynfekcji ust (np. zawierających mentol lub alkohol). Ułatwia przez to gojenie mikropodrażnień i uszkodzeń błony śluzowej gardła i jamy ustnej – także po niewielkich zabiegach dentystycznych [2].
Zatem czy płukanie gardła solą pomaga? Tak pod warunkiem, że do roztworu zostały użyte prawidłowe proporcje wody i soli.
Płukanie gardła solą — kiedy warto wykonać?
Płukanie gardła wodą z solą może być doraźnym środkiem pomocniczym w takich sytuacjach, jak[2,3]:
- ból i obrzęk gardła,
- zapalenie migdałków,
- owrzodzenia w obrębie jamy ustnej i afty,
- stan po zabiegach dentystycznych,
- kaszel,
- w sytuacji braku środków higieny, tj. pasta do zębów czy płyn do płukania jamy ustnej.
Ze względu na swoje właściwości bakteriobójcze, a także wpływ na pH jamy ustnej, ograniczający przyrost patogenów, płukanka z soli może być pomocnym środkiem profilaktycznym w przeciwdziałaniu próchnicy.
W przypadku zakażeń bakteryjnych gardła (np. anginy), płukanka z soli na gardło umożliwia ograniczenie rozrostu patogenów i zmniejszenie tzw. czopów na migdałkach, co znacząco poprawia komfort życia w czasie choroby i może wpłynąć na skrócenie okresu chorowania.
Płukanka z soli — jak ją przygotować? Przepis
Popularność płukanki z soli na gardło wynika bezpośrednio z jej prostoty. Aby przygotować roztwór bakteriobójczy, wystarczy jedynie szklanka wody i odrobina najzwyklejszej soli kuchennej. Do szklanki letniej wody należy wsypać od 1/2 do 1 łyżeczki soli, a następnie dokładnie wymieszać tak, aby cała sól uległa rozpuszczeniu.
Nie zaleca się stosować większych stężeń, gdyż hipertoniczne właściwości soli, zintensyfikowane jej większą ilością w roztworze, mogą doprowadzić do nadmiernego przesuszenia delikatnej błony śluzowej gardła, powodując jej podrażnienie i w jego następstwie — zwiększyć odczuwany dyskomfort, zamiast go ograniczyć.
Jak stosować płukankę z soli na gardło?
Płukanie gardła solą to zabieg prosty i szybki. Wystarczy wziąć niewielki łyk przygotowanego roztworu i odchylając głowę do tyłu płukać gardło przez około 30 sekund.
Następnie całość należy wypluć do umywalki – połykanie roztworu jest wysoce niewskazane!
W zależności od celu płukania, zabieg należy wykonywać kilkukrotnie w ciągu dnia. W przypadku infekcji i bólu gardła, a także w profilaktyce przeciwpróchnicowej optymalna ilość zabiegów wynosi 3 do 4.
Natomiast jeśli płukanie ma na celu przyspieszenie gojenia się jamy ustnej po zabiegu dentystycznym, w początkowych dniach po zabiegu należy płukać jamę ustną co 2-3 godziny, a następnie 3 do 4 razy w ciągu dnia[3].
Aby płukanie gardła wodą z solą odniosło oczekiwany rezultat, warto trzymać się poniższych zasad:
- płukanka z soli powinna mieć temperaturę ciała – zarówno zbyt ciepły, jak i zbyt zimny roztwór może nie przynieść spodziewanych efektów, a jedynie dodatkowo podrażnić gardło,
- płukanie gardła solą powinno być regularne – tylko 3-4 płukania w ciągu doby pozwolą na tyle długą zmianę pH w jamie ustnej i gardle, by spowolnić proces przyrostu patogenów,
- 30 sekund w zupełności wystarczy – zbyt długie trzymanie płynu w ustach może mieć podobny efekt do użycia zbyt dużej ilości soli i spowodować przesuszenie i podrażnienia błon śluzowych,
- jeden łyk na jedno płukanie – nie trzeba w czasie jednego płukania ponawiać całego procesu. Jeden łyk i 30 sekund co 3-4 godziny to wszystko, czego trzeba do osiągnięcia właściwego efektu.
Płukanka na gardło z soli przy prawidłowym przygotowaniu i dawkowaniu może być stosowana także przez kobiety w ciąży czy karmiące piersią. W przypadku dzieci, rozwiązanie to może być stosowane u maluchów, które potrafią płukać gardło w sposób ograniczający ryzyko zachłyśnięcia się roztworem w czasie zabiegu. Zaleca się jednak, by dzieci poniżej 10 roku życia wykonywały płukanki pod okiem dorosłych.
Czy płukanka z soli może podrażnić gardło?
Chociaż izotoniczne i osuszające właściwości soli mogą być wykorzystane do zmniejszenia obrzęku i ograniczenia dyskomfortu, płukanka z soli wykonywana zbyt często lub przygotowania nieprawidłowo, może doprowadzić do podrażnień. Zbyt częste płukanie lub wykorzystanie w procesie roztworu o zbyt wysokim stężeniu może spowodować nadmierne przesuszenie błon śluzowych jamy ustnej i gardła.
Spowoduje to, że będą one znacznie bardziej narażone na podrażnienia, co z kolei może doprowadzić do dodatkowych uszkodzeń i występowania takich objawów, jak:
- ból gardła,
- pieczenie i szczypanie w gardle,
- kaszel.
Długotrwałe przesuszenie błon śluzowych jamy ustnej i gardła wynikające z nazbyt częstego płukania gardła solą lub stosowania nieodpowiedniego stężenia mogą prowadzić do kserostomii, czyli suchości w jamie ustnej. Ta dolegliwość może przyczynić się do rozwoju takich schorzeń i dolegliwości, jak próchnica oraz choroby dziąseł i języka[3].
Nadmiernie przesuszone błony śluzowe mogą również wykazywać zwiększoną tendencję do pękania i krwawień, a także skłonność do uszkodzeń mechanicznych, związanych np. z protezą zębową, aparatem ortodontycznym, a nawet powstałych w wyniku zwykłego szczotkowania zębów czy spożywania twardych pokarmów.
W przerwach pomiędzy płukankami warto zadbać o odpowiednie nawilżenie jamy ustnej i gardła, w czym pomogą tabletki nawilżające zawierające składniki wiążące wodę np. hialuronian sodu.
Płukanka z soli na gardło powinna być zatem przygotowywana z należytą ostrożnością oraz stosowana z umiarem, według ogólnych zaleceń.
Płukanie gardła solą — podsumowanie
Płukanie gardła wodą z solą to doskonały sposób na doraźne zmniejszenie dolegliwości bólowych gardła. Należy jednak pamiętać, że sposób ten powinien być stosowany z ostrożnością i rozwagą, co zapobiegnie niepożądanym skutkom ubocznym, które mogą wynikać z nieodpowiedniego przygotowania roztworu lub zbyt częstego wykonywania płukanek.
Bibliografia:
- Jeżewska, E., Kukwa, W., Ścińska, A., & Kukwa, A. (2006). Stany zapalne błony śluzowej nosa i gardła u dzieci i dorosłych–strategia leczenia. Przew. Lek, 2, 12-25.
- Emeryk, A., Emeryk-Maksymiuk, J., Janeczek, K., & Jędrzejewski, A. (2020). Hipertoniczne roztwory soli w terapii chorób dróg oddechowych. Alergoprofil, 16(3), 10-17.
- Lindsey, Tommy, and Ben Gillette. „The Effectiveness of Saltwater Gargling on the Prevention of Upper Respiratory Tract Infections.” Osteopathic Family Physician 13.4 (2021): 19-23.
- Poluan, F. H., & Marlina, L. (2021). The effectiveness test of 0.9 m nacl solution and 0.2% chlorhexidine gluconate on bacterial growth in the oral cavity of students batch 2018 at medical faculty, Universitas Kristen Indonesia. International Journal of Medical and Health Research, 7(10), 27-32.
Najnowsze komentarze