Spis treści
Przełyk to ważny narząd, który pełni wiele istotnych funkcji. Jest częścią przewodu pokarmowego, która łączy gardło z żołądkiem, co umożliwia prawidłowe przechodzenie kęsów do dalszych części przewodu pokarmowego. Jak zbudowany jest przełyk? Jakie pełni role i czy przełyk może chorować? Wyjaśniamy.
Budowa przełyku u człowieka
Przełyk można traktować jako przedłużenie gardła, jest pośrednikiem między nim a żołądkiem. Budowa przełyku nie jest skomplikowana — jest to ciągły przewód o długości ok. 23-25 cm, w którym ze względu na jego położenie można wyróżnić część szyjną, piersiową i brzuszną.
Partie te mówią nam również o tym, gdzie jest przełyk zlokalizowany. Znaczna jego część znajduje się w obrębie klatki piersiowej, jednak niewielkie odcinki występują również w obrębie szyi i jamy brzusznej [1].
Anatomicznie przełyk od środka zbudowany jest z czterech warstw. Jest to błona śluzowa, błona podśluzowa, błona mięśniowa i błona surowicza. Mięśnie przełyku są mięśniami gładkimi. Zapewniają one efektywny transport kęsów wzdłuż przewodu pokarmowego [1].
Przełyk unaczyniony jest przez:
- tętnicę tarczową dolną (część szyjna przełyku);
- odgałęzienia aorty piersiowej (część piersiowa przełyku);
- tętnicę żołądkową lewą i przeponową lewą (część brzuszna przełyku)[1].
Z kolei gałązki nerwowe unerwiające przełyk to:
- nerwy krtaniowe wsteczne (unerwienie ruchowe);
- nerw błędny (unerwienie przywspółczulne);
- pień współczulny (unerwienie współczulne)[1].
W swojej budowie przełyk posiada także trzy zwężenia: górne (miejsce przejścia gardła w przełyk), środkowe (miejsce objęcia przełyku przez aortę i lewe oskrzele) oraz dolne (miejsce połączenia przełyku z żołądkiem). Są to lokalizacje, w których najłatwiej dochodzi do uszkodzeń związanych z m.in. oparzeniem przełyku żrącymi substancjami.
Funkcje przełyku
Przełyk odpowiada za:
- transport pokarmu z gardła do przełyku, możliwy dzięki regularnym ruchom perystaltycznym przełyku;
- ochrona błony śluzowej przełyku dzięki funkcjonowaniu zwieracza dolnego przełyku;
- nawilżanie pokarmu w trakcie jego pasażu przez przełyk dzięki śluzowi wydzielanego przez błonę śluzową;
- możliwość zmiany swojej średnicy w przypadku połykania większych kęsów pokarmowych[2].
Najczęstsze choroby przełyku
Choroby przełyku występują znacznie częściej, niż mogłoby się to wydawać. Najczęściej dotyczą one błony śluzowej, czyli jego najbardziej wewnętrznej warstwy. Czasami jednak nieprawidłowości mogą dotyczyć funkcjonowania przełyku, jak np. w przypadku rozlanego kurczu przełyku.
Najczęstsze choroby przełyku to:
- chorobę refluksową przełyku;
- nadżerki przełyku (inaczej wrzód przełyku);
- zapalenie błony śluzowej przełyku;
- przełyk Barretta (powikłanie przewlekłej choroby refluksowej, jest zmianą przedrakową);
- achalazję przełyku (tzw. zwężony przełyk);
- rozlany kurcz przełyku;
- eozynofilowe zapalenie przełyku;
- uchyłki przełyku;
- rak przełyku;
- poparzenie przełyku np. gorącym płynem;
- wypicie żrących substancji [3].
Objawy chorób przełyku to najczęściej zgaga (nieprzyjemne uczucie za mostkiem), cofanie się treści żołądkowej do przełyku, pieczenie za mostkiem, palący przełyk, chrypka czy suchy kaszel. Z tymi symptomami warto zgłosić się do lekarza pierwszego kontaktu, który może sam zaproponować leczenie (np. przy podejrzeniu choroby refluksowej), bądź skieruje do specjalisty gastroenterologa.
Jak odpowiednio dbać o przełyk?
Zdrowy przełyk tak naprawdę nie wymaga specjalnej opieki, ponieważ ma własne naturalne mechanizmy nawilżające i oczyszczające. Właściwa, zdrowa dieta i picie odpowiedniej ilości wody na co dzień zdecydowanie wystarczą.
Warto unikać częstego picia napojów gazowanych, które mogą sprzyjać rozwojowi refluksu, a także bardzo gorącej kawy czy herbaty — mogą poparzyć przełyk.
Ponadto szkodliwy wpływ na przełyk mają także używki, szczególnie picie alkoholu i palenie papierosów, dlatego warto je w jak największym stopniu ograniczyć. Na przejściowe, łagodne podrażnienia przełyku mogą pomóc m.in. tabletki do ssania czy picie kleiku z siemienia lnianego.
Bibliografia:
Najnowsze komentarze