Płukanie gardła – na czym dokładnie polega i czego używać?

W sezonie infekcyjnym dolegliwości ze strony górnych dróg oddechowych są najczęstszymi, z jakimi spotykają się lekarze. Powszechnie znanych jest kilka domowych sposobów, które mogą wesprzeć podstawowe leczenia zalecone przez lekarza. Jedną z takich metod jest płukanie gardła.

Na czym ono polega? Jakie znamy domowe sposoby na płukanie gardła? Wyjaśniamy.

Na czym polega płukanie gardła?

Płukanie gardła jest to jeden z domowych sposobów na ból gardła, który polega na opłukiwaniu jamy ustnej i gardła roztworami soli, ziół czy innych substancji. Regularne stosowanie płukanek ma na celu złagodzenie dolegliwości bólowych, a także wsparcie procesów regeneracji i gojenia błony śluzowej gardła.

W zależności od aktualnych potrzeb można przygotować roztwory do płukania gardła o różnych właściwościach — nawilżających, odkażających bądź regenerujących.

Kiedy warto wykonać płukanie gardła?

Płukanie gardła warto wykonać w przypadku pojawienia się dolegliwości ze strony jamy ustnej bądź gardła. Wiadomo, że najlepiej w takich sytuacjach skontaktować się z lekarzem, jednak może to być sposób na ulgę do czasu wizyty lekarskiej.

Płukanki gardła można więc stosować przy wystąpieniu następujących objawów:

• bólu gardła;
• drapania i swędzenia w gardle;
• pieczenia w gardle;
• bólu podczas połykania;
• chrypki; 
• uczucia blokady w gardle;
• suchości jamy ustnej i gardła;
• nieświeżego oddechu;
• kaszlu suchego i mokrego.

Czy płukanie gardła pomaga na kaszel?

Płukanki gardła mogą pomóc na kaszel. Dobrze w tym wypadku sprawdzą się płukanki z soli hipertonicznej, czyli takiej, która zawiera większą zawartość soli od jej naturalnego stężenia w organizmie. Taka płukanka pomoże rozrzedzić zalegającą w drogach oddechowych wydzielinę, co ułatwia jej wykrztuszanie.

Innym sposobem jest płukanie gardła na ból i kaszel przy pomocy naparów ziół o właściwościach wykrztuśnych bądź łagodzących. Zalicza się do nich m.in. szałwię, tymianek i rumianek. Szałwia i tymianek pomogą upłynnić zalegającą wydzielinę, stosuje się je zatem w przypadku kaszlu mokrego. Do płukania gardła na kaszel suchy lepiej jest zastosować rumianek o właściwościach nawilżających i łagodzących podrażnienia. 

Jak płukać gardło?

Płukanie gardła jest bardzo proste, a sama czynność przypomina stosowanie płynu do płukania jamy ustnej po umyciu zębów. Pierwszym krokiem jest odpowiednie przygotowanie roztworu. Warto w tym celu używać ciepłej wody, aby substancje stałe (np. sól lub soda oczyszczona) dobrze się rozpuściły.

Kolejnym krokiem jest płukanie gardła. Należy wziąć niewielki łyk roztworu i przemieszczać go w jamie ustnej we wszystkich kierunkach przez co najmniej 30 sekund. Po wypłukaniu gardła roztwór należy wypluć do zlewu — nie wolno go połykać!

Domowe sposoby na płukanie gardła — czego użyć?

Do płukania gardła można użyć bardzo wielu produktów, zarówno tych dostępnych w aptekach, jak i do przygotowania w domu. Produkty apteczne mają w swoim składzie substancje odkażające (np. chlorheksydynę), srebro koloidalne lub składniki nawilżające (np. miód, hialuronian sodu[4] ). Płukanki domowe są w większości przypadków bardzo proste do przygotowania i skuteczne. Można w tym celu użyć np. ziół, soli fizjologicznej, sody, jodyny lub roztworu wody utlenionej.

Płukanie gardła sodą

Płukanki gardła przy pomocy sody oczyszczonej są jednymi z najbardziej popularnych domowych sposobów na odkażenie gardła. Mają właściwości antybakteryjne i łagodzące dolegliwości bólowe, a w dodatku zdecydowana większość osób ma sodę zawsze w swojej kuchni^[1].

Płukanie gardła sodą można wykonywać przez krótki czas, maksymalnie kilka dni do momentu, aż uciążliwe objawy ustąpią. Dłuższe ich stosowanie może mieć negatywny wpływ na przewód pokarmowy, sprzyja m.in. utracie szkliwa, a po przypadkowym połknięciu może sprzyjać rozwojowi wrzodów żołądka.

Jak wykonać płukanie sodą na ból gardła?

1. Do ciepłej, przegotowanej wody należy wsypać łyżeczkę sody oczyszczonej, dobrze wymieszać tak, aby proszek się całkowicie rozpuścił^[2].
2. Tak przygotowanym roztworem płucze się gardło przez kilkadziesiąt sekund, trzeba pamiętać, aby go nie połykać. Takie płukanie gardła można wykonać ok. 3-4 razy dziennie. 

Płukanie gardła wodą utlenioną

Płukanie gardła wodą utlenioną ma podobne właściwości do płukania gardła sodą. Woda utleniona ma działanie przeciwbakteryjne i przeciwbólowe. Płukankę przygotowuje się, dodając łyżkę wody utlenionej do szklanki ciepłej (ale nie gorącej!) wody. Można ją stosować 3-4 razy dziennie w razie bólu.

Płukanie gardła solą kuchenną

Użycie soli kuchennej do płukania gardła to kolejny sposób na stworzenie domowej i skutecznej płukanki. Sól jest potoczną nazwą na chlorek sodu. Jest to związek chemiczny, który obok poprawiania smaku potraw ma właściwości antybakteryjne, odkażające i ściągające^[2].

Dodatkowo może złagodzić ból w przypadku obecności podrażnień błony śluzowej jamy ustnej. Wystarczy pół łyżeczki soli rozpuścić w szklance ciepłej wody i takim roztworem płukać gardło od 2 do 4 razy na dobę.

Zamiast soli kuchennej można również wykorzystać roztwór soli fizjologicznej. Jej zaletą jest to, że jest całkowicie jałowa. Dzięki temu można mieć pewność, że nie dojdzie do dodatkowego nadkażenia już istniejących ubytków błony śluzowej. Dodatkowo ma wszystkie zalety soli kuchennej. Do płukania jamy ustnej najlepiej stosować sól o stężeniu 0,9 proc.

Płukanie gardła naparem z szałwii

Szałwia to roślina, która ma wiele właściwości zdrowotnych, m.in. działa przeciwzapalnie i przeciwbakteryjnie. Dzięki temu może być pomocna jako leczenie wspomagające chrypki bądź stanu zapalnego gardła lub krtani. Płukanie gardła naparem z szałwii ma właściwości ściągające. Ponadto taka płukanka pomaga rozrzedzić wydzielinę nagromadzoną w drogach oddechowych, dzięki czemu łatwiej jest ją wykrztusić^[3].

Jak wykonać napar z szałwii do płukania gardła?

1. Jedną lub dwie łyżeczki szałwii należy zalać gorącą wodą, a następnie parzyć pod przykryciem przez 15-20 minut.
2. Jeżeli po tym czasie roztwór jest wciąż gorący, należy poczekać, aż się ochłodzi na tyle, aby nie doszło do poparzenia gardła podczas jego płukania.

Do innych ziół, z których można tworzyć płukanki, zalicza się tymianek, rumianek i babkę lancetowatą.

Płukanie gardła roztworem z jodyny

Tym, co jest dobre na płukanie gardła, jest również płukanka z jodyny. Ma ona właściwości antyseptyczne i przeciwzapalne, więc świetnie sprawdzi się w łagodzeniu stanów zapalnych jamy ustnej i gardła^[4]. Może być również pomocna w pozbywaniu się zajadów i aft.

Jak przygotować taką płukankę?

Do szklanki ostudzonej, przegotowanej wody, należy dodać 3 krople jodyny. Płukać gardło ok. 3-4 razy na dobę w razie wystąpienia dolegliwości.

Płukanie gardła — to musisz zapamiętać!

Stosowanie płukanek może być więc bardzo dobrym sposobem na poradzenie sobie z dolegliwościami ze strony gardła. Warto jednak pamiętać, że jeśli domowe sposoby nie przynoszą oczekiwanej ulgi, należy zawsze zgłosić się do lekarza. Warto pamiętać także o tym, aby dbać o zdrowie gardła na co dzień!

Bibliografia:

1. Hot sauce and other home remedies for a sore throat [na:] „Uclahealth.org”, https://www.uclahealth.org/news/hot-sauce-and-other-home-remedies-for-a-sore-throat, 12 września 2022 r., dostęp 19 lutego 2024 r.

2.  Clinic C., 6 Sore Throat Remedies That Actually Work [na:] „Cleveland Clinic”, https://health.clevelandclinic.org/sore-throat-remedies-that-actually-work, 21 lutego 2022 r., dostęp 19 lutego 2024 r

3.  Weishaupt R., Alexandar Buchkov, Kolev E., i in., Reduction of viral load in patients with acute sore throats: Results from an observational clinical trial with Echinacea / Salvia lozenges, „Complementary Medicine Research” t. 30 nr 4 (2023), DOI: https://doi.org/10.1159/000530017, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/36889292

4. J. Kanagalingam, Feliciano R., Hah J.H., i in., Practical use of povidone‐iodine antiseptic in the maintenance of oral health and in the prevention and treatment of common oropharyngeal infections, „International Journal of Clinical Practice” t. 69 nr 11 (2015), DOI: https://doi.org/10.1111/ijcp.12707, https://www.ncbi.nlm.nih.gov/pmc/articles/PMC6767541