Spuchnięte gardło (obrzęk) – przyczyny, leczenie. Jak sobie z nim radzić?

Spuchnięte gardło to efekt stanu zapalnego, który może wynikać z infekcji lub podrażnienia mechanicznego (np. poparzenie podczas posiłku, podrażnienie w czasie intubacji, zakładania sondy lub obecnością innego ciała obcego). Czasem jego przyczyną bywa alergia. Powody występowania obrzęku gardła mogą być bardzo różne, jednak efekt jest podobny – ból, trudności w przełykaniu, chrypa.

O czym może świadczyć opuchnięte gardło i jak złagodzić wynikające z niego dolegliwości?

Obrzęk gardła — przyczyny

Opuchnięte gardło to tak naprawdę obrzęk błony śluzowej, wyściełającej gardło i łuki migdałków. W sytuacji, gdy pojawia się czynnik drażniący lu infekcja, organizm podejmuje reakcję obronną, co prowadzi m.in. do nadmiernego przekrwienia i opuchnięcia błony śluzowej gardła^[1].

Wśród najczęściej występujących przyczyn obrzęku gardła należy wymienić^[2]:

• infekcję – zakażenie patogenami wywołuje stan zapalny w obrębie jamy śluzowej, który powoduje obrzęk i dolegliwości bólowe. Infekcji często towarzyszą dodatkowe objawy, takie jak podwyższona temperatura ciała czy ogólne pogorszenie samopoczucia. Za infekcyjny obrzęk gardła najczęściej odpowiadają wirusy Coxackie, Epsteina-Barra lub Herpes simplex oraz paciorkowce z rodziny Streptococcus, powodujące anginę,
• alergię – w kontakcie z alergenami (pyłki roślin, kurz, sierść zwierząt) organizm uruchamia procesy obronne, powodując wystąpienie lokalnego stanu zapalnego. A to z kolei prowadzi do przekrwienia błony śluzowej i jej obrzęku,
• podrażnienia – suche powietrze, toksyny wziewne (smog, dym papierosowy) mogą prowadzić do miejscowych mikrouszkodzeń błony śluzowej gardła, a w ich następstwie przekrwienie i opuchliznę.

Spuchnięte gardło może jednak być objawem innych dolegliwości, tj:

• mononukleozy zakaźnej (ostra infekcja wywołana przez wirusa EBV),
• chorób serca (nadciśnienie, niewydolność krążenia),
• niewydolności nerek,
• cukrzycy,
• zaburzeń endokrynologicznych (niedoczynności tarczycy, Hashimoto),
• refluksu przełyku.

Miejscowy obrzęk gardła może wystąpić również w kontakcie z czynnikami drażniącymi, takimi jak alkohol czy wymioty, często występuje po intubacji oraz może być związany z trwającą radioterapią.

Obrzęk gardła — objawy

Obrzękowi gardła towarzyszą różne dolegliwości, które są bezpośrednio związane z przyczyną jego występowania. Objawy, które są charakterystyczne w opuchliźnie błon śluzowych gardła, bez względu na powód jej występowania to^[3]:

• uczucie suchości i drapania w gardle,
• ból gardła,
• problemy z przełykaniem,
• chrypa.

W przypadku, gdy obrzęk gardła spowodowany jest infekcją (tj. zapaleniem kratni lub gardła czy anginą), często towarzyszą mu takie dolegliwości, jak:

• podwyższona temperatura ciała,
• kaszel,
• katar,
• ogólne rozbicie i osłabienie,
• bóle mięśni i stawów,
• ból głowy.

Uczucie obrzęku gardła bez towarzyszącego bólu może mieć również podłoże nerwowe. Pojawia się ono zwykle w stanach silnego wzburzenia emocjonalnego lub stresu i towarzyszą mu takie odczucia, jak:

• kołatanie serca,
• ból brzucha,
• strach.

Objawy te szybko mijają po ustaniu sytuacji stresowej.

Jak zmniejszyć obrzęk gardła?

W terapii obrzęku gardła wynikającego z infekcji lub podrażnienia istotne jest leczenie objawowe. Pozwala złagodzić odczuwane dolegliwości

Co pomoże na opuchnięte gardło^[4]?

• odpowiednie nawodnienie – obrzęknięta śluzówka gardła jest zwykle dodatkowo przesuszona. Spożywanie płynów nawilży ją na dwa sposoby – od zewnątrz, podczas przełykania napoju, oraz od wewnątrz, poprawiając ukrwienie, odżywienie i nawilżenie komórek.
  Należy przy tym pamiętać, że przyjmowane płyny powinny mieć odpowiednią temperaturę (36-37^oC). Zbyt zimne lub zbyt gorące mogą prowadzić do dodatkowych podrażnień. Oprócz wody warto wypijać napary ziołowe, wodę z miodem lub wywar z siemienia lnianego, które mają dodatkowe działanie osłonowe i przeciwzapalne,
• płukanki ziołowe – napar z kory dębu, szałwii czy rumianku będzie miał działanie ściągające, aseptyczne i przeciwzapalne. Zmniejszy opuchliznę gardła i zadziała miejscowo, dzięki czemu ograniczy dolegliwości bólowe,
• pastylki do ssania – produkty apteczne na gardło, dostępne bez recepty, w zależności od ich składu mogą działać znieczulająco, obkurczająca lub osłonowo. Ich ssanie przynosi chwilową ulgę w dolegliwościach i pomaga nawilżyć gardło.

Dla prawidłowego leczenia obrzęku gardła bardzo istotne jest wskazanie konkretnej przyczyny. Jeśli dolegliwości spowodowane są infekcją, może wystarczyć leczenie objawowe. Jednak w sytuacji, gdy za obrzęk gardła odpowiada alergia, konieczne może być podjęcie szybkiej reakcji. Alergiczny obrzęk gardła i krtani to sytuacja, która zagraża życiu i może prowadzić nawet do uduszenia

Domowe sposoby na obrzęk gardła. O czym pamiętać?

Wśród domowych sposobów na spuchnięte gardło skuteczne będą również^[5]:

• nawilżanie powietrza – infekcyjna opuchlizna gardła występuje zwykle w okresie grzewczym. W ogrzewanych pomieszczeniach zwykle znajduje się mocno przesuszone powietrze, które wdychane, może prowadzić do dodatkowych podrażnień. Dlatego warto zainwestować w nawilżacz, który utrzyma wilgotność w pomieszczeniu na odpowiednim poziomie,
• unikanie czynników drażniących – smog, kurz, dym tytoniowy to najczęściej występujące w powietrzu substancje, prowadzące do obrzęku gardła. Ograniczenie wystawiania się i na te czynniki zapobiegnie wywoływanym przez nie podrażnieniom błony śluzowej gardła,
• inhalacje – para z dodatkiem soli lub olejków eterycznych (lawenda, eukaliptus, mięta) działa obkurczająco i ściągająco, dzięki czemu może zmniejszyć odczuwane dolegliwości,
• higiena emisji głosu – czasami obrzęk gardła spowodowany jest zbyt głośnym czy długotrwałym używaniem głosu. Dlatego warto zadbać o jego prawidłową modulację, unikając nadwyrężania strun głosowych, krtani i gardła,
• prawidłowe oddychanie – prawidłowy sposób oddychania polega na wdychaniu powietrza nosem. Trakt nosowy (droga, którą pokonuje powietrze podczas oddychania przez nos) jest tak zbudowany, by powietrze zostało ocieplone i oczyszczone, zanim dojdzie do gardła, krtani i tchawicy. Dlatego, chcąc uniknąć dalszych podrażnień, warto pamiętać o oddychaniu przez nos, a nie przez usta.

W zdecydowanej większości przypadków obrzęk gardła ustępuje na skutek leczenia domowymi sposobami. Jeśli jednak objawy nie ustają lub zaostrzają się pomimo zastosowanych metod, należy udać się do lekarza, który zdiagnozuje problem i wdroży odpowiednie leczenie.

Bibliografia:

1. Waśniewska-Okupniak, E. (2020). Ból gardła. General Practitioner/Lekarz POZ, 6(5).
2. KRÜGER, Karen, TÖPFNER, Nicole, BERNER, Reinhard, et al. Sore Throat. Deutsches Ärzteblatt International, 2021, vol. 118, no 11, p. 188.
3. LITTLE, P., WILLIAMSON, Ian, WARNER, G., et al. Open randomised trial of prescribing strategies in managing sore throat. Bmj, 1997, vol. 314, no 7082, p. 722.
4. B. Kalicki, Ból gardła -kiedy leczenie objawowe jest wystarczające?, Pediatr Med Rodz 2012, 8 (2), p. 107-110,
5. Kawula, M. (2011). Domowe sposoby na przeziębienie. Wieś Kujawsko-Pomorska. Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Minikowie, (116).